بیان بین الصلاتین
احکام اقتصادی (اقسام ربا) 
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
از امیرالمؤمنین علی علیه السلام روایت است که ایشان در بازار تجار را به تفقه در دین دعوت می کردند و می فرمودند: مَعاشِرَ الناسِ ، الفِقهَ ثُمَّ المَتجَرَ ...
اى مردم! ابتدا یادگیری احکام ، سپس تجارت! به خدا قسم که ربا در میان این امّت، مخفی تر از حرکت مورچه بر روى تخته سنگ سیاه است . (بحار الأنوار: 103/ 117/16)
توضیحات
یکی از گناهان بزرگ که در قرآن جنگ با خدا از آن تعبیر شده است گناهِ ربا است؛ ربا به معنای زیاده است، لکن از جهتِ شرعی به هر زیاده گرفتن یا سود یا درصدی، ربا گفته نمی شود بلکه از جهت شرعی شرط زیادی فقط در سه مورد ربا و حرام است که به دو مورد آن اشاره می کنیم:
1. ربای قرضی یعنی شخص، پولی را به کسی قرض دهد و شرطِ گرفتن زیادی و سود کند. البته ناگفته نماند مطابق نظر مقام معظم رهبری قرض گیرنده موظف است حین اداء دین کاهش ارزش پول را نیز محاسبه و پرداخت کند و ربا نیست. (1)
2. قسم دیگر از ربا آن است که مثلا بین دو نفر معامله ای نسیه انجام شده است و زمان اداء دین بدهکار از طلبکار درخواست مهلت بیشتر می کند که در اینجا اگر به خاطر همین مهلت دادن مبلغ بدهی را افزایش دهد ربا و حرام است. (2)
البته نکته ای را هم خوب است در پایان تذکر دهیم که به نظر بیشتر مراجع معظم تقلید گرفتن و دادن ربا در مواردی خاص استثناء شده و حرام نیست: 1. ربا گرفتن پدر و فرزند از یکدیگر، فرقی بین پسر و دختر نیست؛ (اما بین مادر و فرزند یا بین خواهر و برادر جایز نیست.) 2. ربا گرفتن زن و شوهر از یکدیگر. (3)
تعجیل در فرج امام زمان علیه السلام و سلامتی مراجع عظام خصوصا مقام معظم رهبری صلوات بر محمد و آل محمد.
منابع و نکات توضیحی:
(1) جهت اطلاع: فتوای امام خامنه‌ای نسبت به دریافت دین به نرخ روز مورد توجه بیان کننده باشد. (تحریر کتاب قرض م9 ؛ منهاج الصالحین ج2 م1011)
(2) (تحریر کتاب الدین م8 ؛ منهاج الصالحین ج2 م992)
(3) زنجانی: ربا گرفتن پدر از پسر و شوهر از زن حرام نیست اما بنابر احتیاط واجب پسر از پدر و زن از شوهر ربا نگیرد. خوئی، تبریزی: ربا گرفتن بنابر احتیاط واجب در موارد فوق جایز نیست. نکته: زن دائم اتفاقی و در موقت اختلافی است. (رساله مراجع م 2080 ؛ رساله آیه الله وحید 2108)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم-بسم الله الرحمن الرحیم
در آیات و روایات برکات و آثاری برای کسب حلال بیان شده که در اینجا به برخی از آنها اشاره می شود:
1- بهترین عبادت: پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: عبادت هفتاد بخش است و بهترین بخش آن طلب حلال است. (ثواب الاعمال ،ص 385 ) ودر روایتی دیگر ترک لقمه حرام بهتر ازدوهزار نمازمستحبی شمرده شده است(تنبیه الخواطر، ص 360)
2- آمرزش الهی: پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: کسی که روزی حلال بخورد، فرشته ای بالای سرش قرار می گیرد و برای او طلب آمرزش می کند تا وقتی که از خوردن آن فارغ شود. (میزان الحکمه، ج3 ،ص2701 ،ح17648)
3- نورانیت قلب: پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: کسی که چهل روز مال حلال بخورد، خداوند قلب او را نورانی می کند. (بحار، ج103 ،ص16 )
4- جهاد در راه خدا: امام کاظم ( علیه السلام ) فرمود: کسی که درپی روزی حلال برای خود و خانواده اش باشد، همانند کسی است که در راه خدا جهاد کند. (بحارالانوار، 103، ص3)
5- هفتاد هزار حج مقبول: پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) : رد کردن یک دانگ از حرام (یک ششم دینار یا درهم) پیش خدا معادل هفتاد هزار حج قبول شده است. (جامع الاخبار، ص 442) نشان می دهد که ترک حرام خواری در موقعیت آن خیلی سخت است
خداوند روزی حلال به همه عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
احکام عبادی (شرایط نماز جماعت)
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت است که فرمودند: مَنْ مَشَى إِلَى مَسْجِدٍ یَطْلُبُ فِیهِ جَمَاعَةً کَانَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ سَبْعُونَ أَلْفَ حَسَنَةٍ ...
. هر کس به قصد شرکت در نماز جماعت به سمت مسجد برود به ازاء هر قدمش هفتاد هزار حسنة برای اوست. (من لا یحضر الفقیه باب ذکر جمل من مناهی النبی صلی الله علیه و آله ح 4967)
توضیحات
در رساله مراجع تقلید، برای صحیح بودن نماز جماعت شرایطی ذکر شده که یکی از آنها نبودن حائل [و مانع] در صف نماز جماعت است (1) که در این باره چند نکته خدمت شما زائرین گرامی بیان می‌کنم:
1. در نماز جماعت نباید بین مأموم و امام، یا بین انسان و مأموم دیگری که انسان به واسطه او به امام متصل شده است، پرده و ستون و مانند آن فاصله باشد. مثلا نباید در صف اول جماعت ستون باشد چرا که افرادی که بعد از ستون هستند جماعتشان باطل است. اما اگر امام جماعت مَرد و مأموم زن باشد یا بین زن و مأموم دیگری که مرد است و زن بواسطه او به امام متصل شده، پرده و مانند آن باشد، اشکالی ندارد. (2)
2. اتصال در جماعت اگر از یک طرف (یعنی از روبرو، راست یا چپ) هم باشد کافی است. مثلا اگر در جلو و سمت راستِ نمازگزار در صف جماعت حائل وجود داشت اما از سمت چپ حائل وجود نداشت [و به امام متصل بود] برای اتصال در صف نماز جماعت، کافی است. (3)
3. اگر نمازگزار بعد از نماز متوجه شد که به واسطه وجود حائل در صف، اتصال تا امام جماعت وجود نداشته، در این صورت جماعتش باطل است اما در صورتی که رُکنی در نماز مثل رکوع، اضافه نکرده باشد، نمازش به صورت فردا صحیح است و لازم نیست نمازش را دوباره بخواند. (4)
تعجیل در فرج امام زمان علیه السلام و سلامتی مراجع عظام خصوصا امام خامنه ای صلوات بر محمد و آل محمد.
منابع و نکات توضیحی:
(1) تعریف حائل: حضرت امام، آیت الله مکارم: حائل چیزی است که مانع مشاهده باشد. آیت الله سیستانی: هر چیزی که تفرق و جدایی ایجاد کند بنابر این فرقی نیست بین اینکه مانعِ مشاهده باشد یا نباشد. (تحریر الوسیله، القول فی شرائط الجماعه، الشرط الاول ؛ استفتائات سایت آیت الله مکارم، شرایط نماز جماعت، نبودن حائل بین امام و ماموم ؛ منهاج الصالحین، ج 1 م 795)
(2) نکته: اما احکام مربوط به وجود حائل بین صفوف خود بانوان و همچنین در موردی که امام جماعت و مأموم هر دو زن هستند، همانند احکام وجود حائل در نماز جماعت مردان میباشد. (توضیح المسائل مراجع م 1411 و 1433 ؛ عروه الوثقی، شرائط الجماعه، شرط اول ؛ سایت ادمین، شماره استفتاء 574042 تاریخ استفتاء 24/5/1394)
(3) نکته: حضرت امام، امام خامنه ای، (زنجانی: احتیاط واجب): اگر در مقابل حائل وجود داشته باشد و کسی را از صف جلو نبیند، جماعتش باطل است. (توضیح المسائل مراجع اقتباس از مساله 1414)
(4) (عروه الوثقی، شرائط الجماعه، م 11 ؛ منهاج الصالحین، ج1 م 802)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم-بسم الله الرحمن الرحیم
حرام خواری اثرات منفی فراوانی دارد که برخی ذکر میشود:
1-نپذیرفتن حق و منحرف شدن: امام حسین ( علیه السلام ) علت نپذیرفتن سخنان امام حسین ( علیه السلام ) توسط دشمنانشان درکربلا را لقمه حرام دانستند و فرمودند: لقد مُلِئَت بُطونکم من الحرام(بحارالانوار، ج 45، ص 8 )شکم هایتان از حرام پر شده است. شکمهایتان از حرام پر شده و بر دلهایتان مهر خورده وای بر شما، آیا انصاف نمی دهید و به حق گوش فرا نمی دهید.
حرام خواری انسان را در وضعی قرار می دهد که هیچ موعظه و نصیحتی در او تأثیر نمی کند و راههای هدایت و سعادت به رویش بسته می شود
2- بی برکتی در اموال:
امام کاظم علیه السلام فرمود:حرام نمو نمی کند و اگر نمو کند مبارک نخواهد بود(کافى، ج 5، ص 125)
و امام صادق علیه السلام در این زمینه فرمودند:کثرت حرام، روزی را نابود می کند(بحارالانوار، ج 73، ص 314)
3- فساد نسل انسان
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:درآمد حرام آثار سوئش در نسل انسان آشکار می شود(محجةالبیضاء، ج 2، ص 206) بسیارند کسانی که به خاطر داشتن درآمدهای حرام فرزندان فاسدی نصیبشان شده است
4- عذاب الهی:
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:گروهی روز قیامت می آیند که دارای حسناتی به اندازه کوه ها بوده اند اما خداوند برای آنها ارزش و اعتباری قائل نمی شود و دستور می دهد آنان را به جهنم ببرند. سلمان عرض کرد یا رسول اللّه آنها را برای ما توصیف کن. فرمود:اما این گروه نماز بپا می داشتند و روزه می گرفتند لکن وقتی که مال حرامی بر آنها عرضه می شد به سرعت آن را می ربودند(مجموعه ورام، ج 1، ص 130)
خداوند روزی حلال به همه عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم در سالگرد بمب گذاری و هتک حرمت به ساحت مقدس حضرت رضا علیه السلام و شهادت تعدادی از زائرین در روز عاشورا در سال 1373 هستیم.
امام هادی علیه السلام در ضمن زیارت جامعه کبیره به ما آموخته اند که بیزاری جستن از دشمنان اهل البیت علیهم السلام یک تکلیف است، آنجا که آمده است: وَ بَرِئْتُ إِلَی اللّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ أَعْدائِکمْ وَ مِنَ الْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَالشَّیاطِینِ وَحِزْبِهِمُ، الظَّالِمِینَ لَکمُ، الْجاحِدِینَ لِحَقِّکمْ
از دشمنانتان بیزاری می جویم و همچنین بیزاری می جویم از طاغوت و شیاطین و حزبشان، و بیزاری می جویم از ستمکاران نسبت به شما و منکران حقّتان.
توضیحات
اما مسئله امروز:
1. هر عملی که عرفا هتک و بی احترامی به مقدسات مثل قرآن، مسجد و امام علیه السلام باشد حرام است. هتک حرمت امام معصوم علیه السلام مصادیق مختلفی می تواند داشته باشد و فرقی نمی کند که این هتک به صورت تخریب حرم باشد یا آزار و قتل زوار بی دفاع یا ساخت کاریکاتور، فیلم یا موسیقی موهن و یا نوشتن مقالات و مطالب توهین آمیز و ... که همه اینها حرامند. حتی گاهی اوقات می بینید در قالب مزاح و لطیفه (به هدف خنداندن دیگران) مطالبی نشر داده میشود که وهن دین و مقدسات است لذا مؤمنین باید مراقب باشید وسیله نشر این مطالب حتی در این قالب هم نشوید.
2. در نقطه مقابل، دفاع و مقابله با هتک مقدسات شرعا واجب است و مسلمانی که با چنین عملی مواجه می شود نباید سکوت کند؛ کیفیت این دفاع نیز مختلف است؛ مثلا افرادی با مال و جانشان به دفاع از حرمها و مقدسات می پردازند؛ برخی که قدرت بیان دارند با سخنرانی و بیانیه هتک را محکوم می کنند، افرادی که قدرتشان در قلمشان است، با قلمشان مبارزه می کنند، هنرمندان با فعالیتهای هنری دفاع می کنند یا اینکه مثلا افرادی که با فضای مجازی سر و کار دارند با حمایت از پویشها در مقابل هتک مقدسات عکس العمل نشان می دهند.
برای همه شهداء خاصه شهدای مدافع حرم، شهدای حرم مطهر در حادثه بمب گذاری و همچنین حادثه ماه مبارک، علو درجات را آرزو می کنیم و از خداوند متعال توفیق رهروی ایشان را مسئلت می کنیم به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم-بسم الله الرحمن الرحیم
حرام خواری اثرات منفی فراوانی دارد که برخی ذکر میشود:
1- غضب الهی و لعنت فرشتگان: پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: هنگامی که لقمه حرام در شکم انسان قرار گیرد، هر فرشته‌ای که در آسمانها و زمین است او را لعنت میکند و تا وقتی که آن لقمه در شکم اوست خدا به او نگاه نمی‌کند و هر کسی که لقمه حرام بخورد به سوی خشم خدا رفته است، پس اگر توبه کند خدا می‌پذیرد و اگر قبل از توبه بمیرد، آتش به او سزاوارتر است(جامع‌الاحادیث ،ص 289)
2-خوردن از گوشت خبیث در دوزخ: امام صادق ( علیه السلام ) در ضمن حدیث معراج فرمود که پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: گروهی را دیدم که سفره‌هایی از گوشتهای پاک و پاکیزه و گوشتهای آلوده جلویشان گسترده بود ولی آنان از گوشتهای آلوده و کثیف می‌خوردند و غذاهای پاکیزه را وا می‌گذاشتند. از جبرئیل پرسیدم: اینها چه کسانی‌اند؟ جبرئیل گفت: اینها کسانی هستند که مال حلال را رها کرده، مال حرام می‌خورند و آنان از امت تو هستند ای محمد(بحارالانوار ج 75 ص 172 )
3- خروج از ولایت علی ( علیه السلام ) و اهل بیت ( علیه السلام ) : امام صادق ( علیه السلام ) فرمود: امیرمؤمنان ( علیه السلام ) بارها می‌فرمود: کسی که مال مؤمنی را به حرام بخورد، او از دوستان ما نیست. پس کسی که ولایت علی ( علیه السلام ) را پذیرفته است، نباید مال حرام بخورد و اگر بخورد باید در ولایت خود تردید کند(بحارالانوار ج 104 ص 296 )
4- عدم قبولی نماز تا چهل روز: پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: کسی که لقمه حرام بخورد تا چهل شب نمازش قبول نمی شود و دعایش تا چهل روز مستجاب نمیشود و گوشتی که آن لقمه حرام می‌رویاند به آتش سزاوارتر است. (بحارالانوار ج 66 ص 313)
5-حرام شدن بهشت بر حرام خوار: پیامبر‌اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: پیکری که از حرام تغذیه شده باشد وارد بهشت نمیشود. (میزان الحکمه، ج 3، ص 124)
خداوند روزی حلال به همه عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
از حضرت رضا علیه السلام روایت شده فرمودند: إنَّ ٱلْخُمْسَ عَوْنُنَا عَلَی دِینِنَا...فَلَا تَزْوَوْهُ عَنَّا وَ لَا تُحَرِّمُوا أنْفُسَکُمْ دُعَائَنَا.
پرداخت خمس کمکی در (تبلیغ) دینمان است پس از آن دریغ نکنید و خودتان را از دعای ما محروم نسازید. (الکافی، ج 1، ص 548)
توضیحات
چند نکته درباره خمس:
1. هر فردی که دارای درآمدی است، هر مقدار از درآمدش که در بین سال خمسی، صَرف نیازها و مخارجِ حلال زندگی شده که مطابق شأنش بوده، مانند خوراک، پوشاک، مسکن و اثاثیه منزل، خمس ندارد. اما آنچه از درآمد، در سر‌رسید سال خمسی باقی بماند باید یک پنجم را به عنوان خمس بدهد؛ فرقی نمی کند که آنچه باقی مانده پولِ پس انداز شده باشد یا مواد مصرفی.
2. پرداخت خمس واجب فوری است و تاخیر آن بدون عذر جایز نیست؛ و در صورتی که مکلف می خواهد خمسش را دیرتر بپردازد باید از دفتر مرجع تقلیدش اجازه بگیرد.
3. داشتن بدهکاری یا قسط بانکی در هر حالتی نمی‌تواند بهانه ای برای پرداخت نکردن خمس باشد چرا که برخی از افراد هر چند بدهکار باشند ممکن است به آنها خمس واجب باشد. مثلا فردی که بابت توسعه کسب و کارش بدهکار است این بدهی سبب نمی شود، خمسِ درآمدی که از سال خمسی اش زیاد آمده را پرداخت نکند. (1)
خداوند متعال توفیق انجام واجبات را به همه ما عنایت فرماید، به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
منابع و نکات توضیحی:
(1) (رساله مراجع م 1765و1790و1791و1792 ؛ اجوبه الاستفتائات س924 ؛ جامع المسائل فاضل ج1 س902 ؛ جامع الاحکام صافی ج1 س773- 774 ؛ تحریر الوسیله، کتاب الخمس ؛ هدایه العباد صافی م1620 ؛ منهاج، سیستانی ج 1 ص: 392 ؛ وحید منهاج ج1/348 ؛ جامع المسائل ج1 س645)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم-بسم الله الرحمن الرحیم
حرام خواری اثرات منفی فراوانی دارد که برخی ذکر میشود:
1- جهنمی شدن: پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: خداوند متعال می‌فرماید: کسی که برایش مهم نباشد که دینار و درهم را از چه راهی به دست می‌آورد، برای من هم مهم نخواهد بود که او را از کدام در جهنم وارد آتش دوزخ کنم(بحار، ج 103، ص 5)
2-فقر و تنگدستی: بسیاری از مردم از فقر و تنگدستی می‌نالند. در حالی که اگر به رفتار خودشان توجه داشته باشند می‌توانند علت آن را بیابند. حرام‌خواری و خباثت‌خواری خود مهمترین عامل فقر و تنگدستی است. پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرموده است: کسی که مالی از راه غیرحلال به دست آورد، خداوند او را تنگدست میکند. (بحارالانوار، ج 103، ص 5)
3- عدم استجابت دعا: پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: کسی که لقمه حرام بخورد تا چهل شب نمازش قبول نمی شود و دعایش تا چهل روز مستجاب نمیشود و گوشتی که آن لقمه حرام می‌رویاند به آتش سزاوارتر است. (بحارالانوار ج 66 ص 313)
4- حسرت عظیم در قیامت: امیرمؤمنان ( علیه السلام ) فرمود: بزرگ‌ترین حسرت روز قیامت حسرت خوردن کسی است که مالی را از راه غیر حلال به دست آورد و برای فرد دیگر به ارث گذارد و او آن را در راه اطاعت و بندگی خدا صرف کرده و به واسطه آن وارد بهشت شود و اولی به واسطه آن مال حرام (نخورده) وارد جهنم گردد. (بحارالانوار ج 103 ص 12 )
5- اعراض خدا: پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرموده است: کسی که مال مؤمنی را به ناحق از او بگیرد و به او ندهد، خداوند پیوسته از او اعراض کرده و کارهای نیک او را نکوهیده می‌دارد و آنها را درنامه اعمال نیک او می‌نویسد تا توبه کند و مالی راکه از آن مؤمن گرفته به او برگرداند. (بحارالانوار ج 104 ص 294 )
خداوند روزی حلال به همه عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
حضرت امیر علیه السلام در سخن حکیمانه ای مردم را در خرجی زندگی به اعتدال دعوت کرده اند آنجا که فرموده اند: کُنْ سَمْحا وَ لا تَکُنْ مُبَذِّرا، وَ کُنْ مُقَدِّرا وَ لا تَکُنْ مُقَتِّرا
بخشنده باش، ولی ولخرج و اسرافکار نباش! به اندازه خرج کن! ولی سختگیر و بخیل نباش! (نهج البلاغه، حکمت 32)
توضیحات
چند نکته درباره نفقه واجب:
1. در خانواده یکی از وظایف پرداختن نفقه است، به طور کلی سه گروه هستند که خرجی و نفقه شان بر انسان واجب است: الف: همسر دائم ب: پدر و مادر. ج: فرزندان. (1)
2. پدر و مادر و فرزندان (ولو که ازدواج کرده باشند) زمانی واجب النفقه هستند که فقیر باشند بر خلاف همسر که چه فقیر باشد و چه غنی باید خرج او را داد، و اگر مرد نفقه همسرش را ندهد مدیون است. (2)
3. گاهی مواقع دیده می شود که در خانواده ای همسر می گوید راضی نیستم که شوهرم به پدر و مادر خود کمک کند؛ در حالی که اعتراض همسر وارد نیست و در صورت فقر والدین نفقه ایشان بر عهده فرزندشان است و همچنین اگر خانم از خود حقوق و درآمدی دارد شوهر شرعا نمی تواند مانع این شود که به پدر و مادر خودش یا دیگران کمک مالی کند.
تعجیل در فرج امام زمان علیه السلام و سلامتی مراجع عظام خصوصا امام خامنه ای صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (تحریرالوسیله، کتاب نکاح مسأله1 نفقه نزدیکان ؛ جامع المسائل ج2 س1319)
(2) (رساله مراجع م 1948 ؛ بهجت، استفتائات ج2 ص: 3763 س 2906 و س 3359 و ج3 س 3777 ؛ مکارم، استفتائات ج1 ص 95 ؛جامع المسائل ج2 س 1319)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم-بسم الله الرحمن الرحیم
برخی علائم و نشانه ها که مشخص می کند که اعمال ما قبول شده است یانه؟
1-دوری از گناهان: مهمترین نشانه این است که دیگر به سمت گناه نرود و به سمت قرب خدا حرکت کند،خداوند می فرماید:
إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ(آِیه 45 عنکبوت)
2- احساس آرامش قلبی ونشاط داشتن:یکی از شنانه ها این استکه فرد احساس آرامش می کند،خدا می فرماید:أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ(28 رعد)
در احادیث نیز آمده است که (الصیام و الحج تسکین القلوب)( الامالی طوسی، ص 296) روزه و حج سبب آرامش دل میشود
3-داشتن شرایط مثل اخلاص داشتن : یکی از راه‌ها آن است که انسان اعمال و عباداتش را طبق شرایط و آدابی که در شرع بیان شده است انجام دهد که در این صورت احتمال قبولی آن زیاد است زیرا اگر اعمال برابر شرایط انجام شود، امّا مورد پذیرش قرار نگیرد نقص غرض لازم می‌آید که از خدای حکیم چنین کاری محال است.
خداوند اعمال ما را به کرمش قبول بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
از امام صادق(علیه السلام) حدیثی نقل شده است که فرموده اند: مَن أرادَ التّجارةَ فلْیَتَفقَّهْ فی دِینِهِ لِیَعلمَ بذلکَ ما یَحِلُّ لَهُ مِمّا یَحْرُمُ علَیهِ ...؛
کسی که قصد معاملات و تجارت دارد، باید احکام دین خود را بیاموزد به خاطر اینکه حلال را از حرام بشناسد. (وسائل الشیعة : 12/283/4.)
توضیحات
یکی از سؤالاتی که زیاد پرسیده می شود این است، اگر کالائی مثلا فرش، که نقد آن دو میلیون تومان ارزش دارد، وقتی که با مبلغ بیشتر، به صورت مدت و شرائط بخریم یا بفروشیم از نظر شرعی این معامله حلال است یا نه؟
در جواب به دو نکته اشاره می شود:
1. با رعایت دو شرط این نوع خرید و فروش و سود حاصله حلال و شرعی می باشد؛ اول باید قیمت و دوم باید مدت و زمان اداء قیمت بین خریدار و فروشنده به صورت دقیق و واضح معلوم شود به این صورت که فروشنده و خریدار می‌توانند ابتدا در مورد قیمت و مدت با هم صحبت کنند که به تناسب مدت، قیمت، زیاد یا کم شود؛ اما عقد معامله باید بر یک قیمت و مدت معین بسته شود مثلا این کالا را به مبلغ دو میلیون و پانصد هزار تومان می فروشم که پولش را شش ماه بعد بپردازید و به این نوع معامله، معامله نسیه گفته می شود.
2. مشتری با وجود توانایی واجب است بدهی خود را در موعد مقرر بپردازد ولی در صورت تاخیر و عدم پرداخت در زمان مشخص شده، گرفتن مبلغ اضافی در قبال مهلت دادن به وی ربا و حرام است البته مطابق نظر برخی از مراجع تقلید از جمله امام خامنه ای حفظه الله در صورت کاهش ارزش پول می تواند آن مقدار کاهش را از وی اخذ کند. (1)
تعجیل در فرج امام زمان علیه السلام و سلامتی مراجع عظام خصوصا امام خامنه ای صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (رساله مراجع مسأله 2105 و 2108 ؛ جامع المسائل ج1 س 1041 ؛ اجوبه الاستفتائات س 1592 ؛ استفتائات حضرت امام ج2 استفتائات دین س 5 ؛ صافی جامع الاحکام ج2 س 1995 ؛ جامع المسائل فاضل ج1 س 1184)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم-بسم الله الرحمن الرحیم
برخی اعمال باعث میشود که نماز قبول نشود که برخی ذکر میشود:
1-غیبت مرد یا زن مسلمان، مگر این که غیبت شونده او را ببخشد.
پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود : هر کس غیبت مرد یا زن مسلمانی را بکند تا چهل روز نمازش قبول نمیشود مگر اینکه آن شخص او را ببخشد. (جامع السعادات، ج ۲، ص ۲۳۴)
2-قطع رابطه با برادر دینی
پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) به ابوذر فرمودند: "ای ابوذر مبادا با برادر دینی‌ات قطع رابطه کنی که در این صورت هیچ عملی از تو پذیرفته نمیشود". (مکارم الاخلاق، ص ۵۵۴)
3- .نگاه تند و خشم آلود به والدین
امام صادق ( علیه السلام ) : هر کس به پدر و مادرش از روی غضب نگاه کند، خدا هیچ نمازی را از او قبول نمی‌کند، اگر چه آنها در حق او ستم نیز کرده باشند. (کافى ، ج 2 ، ص349)
4-.کسی که (عمداً) لقمه حرام بخورد، تا چهل شب نماز او قبول نمی شود. (بحارالانوار، ج 66، ص 313)
5-نماز آدم شرابخوار تا چهل روز پذیرفته نیست. (بحارالانوار، ج 84، ص 317)
البته این بدان معنا نیست که شخص چه نماز بخواند و چه نخواند، فرقی نداشته باشد؛ در واقع اگر چنین کسی نماز را نیز ترک کند دو گناه بزرگ را انجام داده است؛ یکی شراب‌خواری و دیگری ترک نماز؛ بلکه این روایت به این معناست که ارزش و تأثیر آن نماز پایین آمده است.
خداوند اعمال ما را به کرمش قبول بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
از حضرت امام باقر علیه السلام راجع به اهمیت دادن به نماز نقل شده است: لَا تَتَهَاوَنْ بِصَلَاتِکَ فَإِنَّ النَّبِیَّ صلى الله علیه وآله قَالَ عِنْدَ مَوْتِهِ لَیْسَ مِنِّی مَنِ اسْتَخَفَّ بِصَلَاتِه
نماز خود را سبک نشمارید، همانا پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله هنگام رحلتش فرمود: کسی که نماز را سبک بشمارد از من نیست. (کافی، ج 3، ص 269)
توضیحات
نکاتی کوتاه در مورد قیام نماز:
1. یکی از واجبات در نماز ایستاده نماز خواندن است که در این بین دو قیام در نماز رکن است (یعنی به نظر اکثر مراجع تقلید اگر سهواً هم ترک شود نماز باطل است.) مورد اول: قیام هنگام گفتن تکبیره الاحرام. مورد دوم: قیام قبل از رفتن به رکوع؛ و فرقی نیز بین نماز اداء و قضا نیست. (1)
2. تا وقتی انسان بتواند بایستد حتی اگر با تکیه به دیوار یا با کمک عصا باشد، نباید نشسته نماز بخواند؛ لذا افرادی که با داشتن قدرت ایستادن، نمازشان را نشسته می خوانند به خاطر ترک قیامهای رکنی نمازشان باطل است و قضا دارد، به عنوان مثال کسانی که کل نماز را روی صندلی نشسته می‌خوانند ولی قدرت ایستادن بدون ضرر و مشقت برای تکبیره الاحرام و قیام قبل از رکوع را دارند و با این حال قیام را ترک می کنند نمازشان باطل است و قضا دارد. (2)
3. کسانی که برای بجا آوردن قیام نمازشان مجبور به استفاده از صندلی و مانند آن هستند ولی مثلا موقع نماز جماعت شرایط را ندارند (مثلا صندلی خالی پیدا نمی کنند) نمی توانند نمازشان را به این دلیل به طور کامل نشسته بخوانند بلکه باید بعد از فراهم کردن صندلی نمازشان را فرادا و با رعایت قیام بخوانند.
خداوند متعال ما را از نمازگزاران واقعی قرار دهد به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) زنجانی: قیام در موقع تکبیره الاحرام مانند خود تکبیره الاحرام واجب است و ظاهرا رکن نیست. (رساله مراجع تقلید، م 958) آیت الله مکارم: اگر کسی به واسطه ندانستن مسئله (جهل قصوری) مدتی قیام رکنی را ترک کند نمازهای گذشته قضا ندارد. https://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&catid=45564&mid=257921
(2) (رساله مراجع تقلید، م 942 و م 970)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم-بسم الله الرحمن الرحیم
برخی اعمال باعث میشود که نماز قبول نشود که برخی ذکر میشود:
1-ایمان نداشتن به امام زمان ( عجل الله تعالی فرجه الشریف )
امام باقر ( علیه السلام ) فرمودند: "کسی که به وجود امام زمانش اعتقاد نداشته باشد نمازش قبول نمیگردد" (کافی، ج1، ص449)
2-سبک شمردن نماز :
پیامبر اعظم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمودند: "چه بسا شخصی پنجاه سال نماز میخواند ولی یک نمازش قبول نمیشود؛ چون نمازش را سبک می‌گیرد و نمازی که سبک شمرده شود قبول نمیگردد". ( کافی، ج 3، ص 269)
3- نداشتن حضور قلب:
امام صادق ( علیه السلام ) فرمود:همانا از نماز انسان، نصفش، ثلثش، ربعش یا خمسش بالا برده می شود و آن مقداری از نماز که توجّه قلبی داشته باشد بالا برده می شود.»( بحارالانوار، ج 84، ص 238)
4-.ریا و خودنمایى در نماز
امام صادق ( علیه السلام ) فرمودند: "در روز قیامت بنده‌اى را مى‌آورند که اهل نماز بوده و خود نیز چنین ادعا میکند. به او مىگویند: تو برای آن نماز خواندی که تو را ستایش کنند؛ پس به فرشتگان دستور مىرسد او را به سوى آتش ببرند، پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمودهاند: کسى که براى خودنمایى نماز بخواند، مشرک است. (تفسیر قرطبى ، ج 10، ص 71)
5- مردانی که زنانشان را آزار دهند و زنانی که شوهرانشان را آزار می دهند نمازشان قبول نمیشود(وسائل،ج 20 ،ص 163)
البته این بدان معنا نیست که شخص چه نماز بخواند و چه نخواند، فرقی نداشته باشد؛ در واقع اگر چنین کسی نماز را نیز ترک کند دو گناه بزرگ را انجام داده است؛ یکی شراب‌خواری و دیگری ترک نماز؛ بلکه این روایت به این معناست که ارزش و تأثیر آن نماز پایین آمده است.
خداوند اعمال ما را به کرمش قبول بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
حدیث از امام صادق علیه السلام نقل شده که: صِلْ مَنْ قَطَعَکَ وَ اَعْطِ مَنْ حَرَمَکَ وَ اَحْسِنْ اِلى مَنْ اَساءَ اِلَیْکَ؛
با کسى که با تو قطع رابطه کرده رابطه برقرار کن! به کسى که تو را محروم کرده عطا کن! به کسى که به تو بدى کرد، خوبی کن! (تحف العقول، ص 305.)
توضیحات
بنا دارم چند نکته کوتاه درباره صله رحم خدمت شما تقدیم کنم:
1. صله رحم صرفا به معنای دید و بازدید نیست بلکه معنای وسیعی دارد و امور دیگری نیز از مصادیق آن به شمار می آید مثلا در مقامی که جای احسان است، به خویشان احسان کند؛ از مشکلاتشان با خبر شده و در تلاش برای رفع آن باشد؛ در وقت بیماری عیادتشان نماید و در وقت دعوت بپذیرد و امثال آن. و حدّاقل صله رحم آن است که در عرف گفته شود: «فلان کس با خویشاوندانش ارتباط دارد»، و اگر طورى رفتار کند که بگویند: «قطع رابطه کرده» جایز نیست. (1)
2. اگر نوع خاصی از ارتباط با خویشاوند مثلا ملاقات حضوری موجب ابتلای خود فرد یا خانواده و فرزندان به گناه شود موجب تأیید عمل حرامی بشود، آن نوع صله رحم جایز نیست و فرد موظّف است به شیوه دیگری مثلا از طریق تلفن یا راه دیگری صله رحم کند. (2)
تعجیل در فرج امام زمان علیه السلام سلامتی مراجع عظام خاصه مقام معظم رهبری صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (مکارم، سایت، استفتائات معاشرت و صله رحم ؛ سایت آیت الله سیستانی، استفتائات صله رحم)
(2) (سایت لیدر، احکام مناسبتی ویژه آغاز سال جدید، توضیح المسائل جامع مساله 2287 و 2288 و 2289)
گفتار روز
سلام علیکم- بسم الله الرحمن الرحیم-
امام صادق ( علیه السلام ) در مورد جوانان فرمودند: لَسْتُ اُحِبُّ اَنْ اَرَى الشّابَّ مِنْـکُمْ اِلاّ غادیاً فى حالَیْنِ : اِمّا عالِماً اَوْمُتَعَلِّما ...
دوست ندارم جوانانِ شما را جز در دو حالت ببینم: دانشمند یا دانش اندوز،(و در ادامه فرمودند:) اگر جوانى چنین نکند، کوتاهى و گناه کرده و دوزخ نشین خواهد شد. (امالی طوسی، ص303)
توضیحات
خصوصیات جوانان در روایات عبارتند از:
1-تغییرپذیری: جوانی زمان تغییرگرایی است و جوان دوستدار تغییرات است؛ و هنوز چیزی در آن شکل نگرفته تا تثبیت شده باشد. ازین‌رو امام علی ( علیه السلام ) می‌فرماید: دل جوان، مانند زمین کشت ناشده است. آنچه در آن افکنده شود، می‌پذیرد. از این‌رو، پیش از آنکه دلت سخت گردد و عقل و خردت سرگرم شود، به تربیت تو همت گماشتم. (نهج‌البلاغه، نامه31)
پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سم ) نیز در تحلیل گرایش جوانان به اسلام نسبت به پیران می‌فرماید: شما را به نیکی با جوانان سفارش می‌کنم، چرا که آنان، دل‌های رقیق‌تری دارند، به راستی که خداوند، مرا بشارت دهنده و هشدار دهنده برانگیخت، جوانان با من همپیمان شدند و پیران با من به مخالفت برخاستند. (سفینه البحار، ج2، ص176)
2- ماندگاری آموزش و تربیت: آموزش و پرورش در جوانی و بویژه در نوجوانی، بهتر و مفیدتر است؛ زیرا ماندگارتر است. پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سم ) می‌فرماید: هر کس در جوانی‌اش بیاموزد، آموخته‌اش مانند نقش بر سنگ است و هر کس در بزرگسالی بیاموزد، مانند نوشتن بر روی آب است. (نوادر راوندی، ص132، ح169)
3- اسرع در خیر: امام صادق ( علیه السلام ) در این‌باره می‌فرماید: جوانان را دریاب، زیرا که آنان سریع تر به کارهای خیر روی می‌آورند. (کافی، ج8، ص93، ح66)
4- تیزهوشی و تیزحدسی: امام علی ( علیه السلام ) می‌فرماید: هرگاه به مشورت نیازمند شدی، نخست به جوانان مراجعه کن، زیرا آنان ذهنی تیزتر و حدسی سریع‌تر دارند. سپس (نتیجه) آن را به نظر میانسالان و پیران برسان تا پیگیری نموده، عاقبت آن را بسنجند و راه بهتر را انتخاب کنند، چرا که تجربه آنان بیشتر است. (شرح نهج‌البلاغه ابن‌ابی الحدید، ج20، ص337، ح866)
خداوند توفیق عفت و غیرت به جوانان ما عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
در روایتی رسول خدا در مذمت اشاعه فحشا و نشر گناه می فرمایند: مَنْ أَذَاعَ فَاحِشَةً کَانَ کَمُبْتَدِئِهَا
کسى که عمل حرامی را علنی کند، همانند کسى است که آن را مرتکب شده است. (الکافی(ط-الاسلامیه) ج2 ص: 356)
توضیحات
اشاعه فحشا به معنای نشر و ظاهر کردن گناهان است که خود یکی از گناهان بزرگ است؛ و در آیات و روایات به شدت از ترویج گناه و علنی شدن آن نهی شده؛ زیرا گناه همچون آتش است که اگر رواج یافت همه جا را فرا خواهد گرفت.
برخی از مصادیق اشاعه فحشاء:
1. ارتکاب گناه در ملأ عام؛ مثلا خانمی بطور علنی با زینت و آرایش و پوشش غیر شرعی در جامعه حاضر شود. یا برگزاری مجالس گناه علنی برگزار شود مانند مجالس رقص و اختلاط زن و مرد نامحرم.
2. نشر دادن گناه؛ مثل اینکه دروغ یا تهمتی یا رابطه خلاف عفتی را در فضای مجازی پخش کند. که این کار علاوه بر اینکه نوعی نشر گناه محسوب می شود ممکن است باعث از بین رفتن آبروی مؤمن و مسلمان باشد که این کار نیز شرعا حرام است.
3. احداث مراکزی که در ان معصیت انجام می شود یا اینکه وسائل معصیت را در اختیار مردم بگذارند و یا آنها را به گناه تشویق کنند. (1)
خداوند متعال توفیق نشر معارف دینی را به همه ما عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد و ال محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (سیستانی، فقه برای غرب نشینان، معاملات، فصل 4 م 264 و فصل 9 م 518 ؛ مکارم، استفتائات سایت، ازدواج های حرام، احکام نگاه کردن، حکم مشاهده تصاویر مبتذل ؛ سایت، اخلاق اسلامی، گناه، دیدگاه اسلام در مورد اشاعه فحشا)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم- بسم الله الرحمن الرحیم-
پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سم ) فرمودند: «مَنْ مَاتَ وَ لَمْ یَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً»؛هر کس امام زمانش را نشناسد و در همان حال بمیرد، به مرگ جاهلى مرده است (کمال الدین ، ج 2، ص 409) البته این حدیث با کلماتی شبیه (لَیسَ فى عُنُقِهِ بَیعَةٌ) و(بِغَیرِ إمامٍ) نیز درکتب اهل سنت نقل شده است.(صحیح مسلم ، ج ۶ ،ص 21 + مسند احمد،ج ۴ ،ص ۹۶)
مطالبی که از این حدیث برداشت میشود:
1-مرگ بدون شناخت امام و بدون داشتن امام زمان خودش، مرگ جاهلی و کفر است،و این مطلب نشان میدهد اعتقادبه امامت از اصول اعتقادات و همردیف توحید است؛چونکه مرگ جاهلیت را در پی دارد.
2-باید در هرزمانی امام زنده همان زمان باشد(نه امام گذشته و یا آینده-امام زمانه)،بنابراین در هر عصری باید امام زمانی باشد که نشان میدهد اکنون نیز باید امامی زنده باشد
3- امام رضا ( علیه السلام ) در حدیث سلسسله الذهب ،شرط ورود به دژ امن توحید را ولایت امام زنده دانسته اند(بشروطها و انا من شروطها) و نفرمودند:ولایت امام گذشته،بلکه (انا) یعنی امام زنده و امام زمان، که حدیث سلسله الذهب توضیح دهنده همین حدیث (من مات )میباشد.
4-در شناخت، منظور شناخت اینکه(کجا بدنیاآمده، خانواده اش کیست و...)اینگونه امور ظاهری نیست،زیرا این امور را حتی دشمنان امامان نیز میدانستند،بلکه یعنی شناخت مقام امام که از جانب خدا برگزیده شده است و معصوم است و علم مطلق دارد و اعمال ما را میبیند و واجب الاطاعه است.
5-در شناخت نیاز به دیدن نیست،همانطور که خدا و ملائکه را با چشم ظاهری نمیبینیم وبا استدلال عقلی و نقلی می فهمیم. البته غیبت امام معرفتی است،یعنی بین مردم بصورت ناشناس زندگی میکند(مثل حضرت یوسف که برادرانش او را دیدند،ولی نشناختند) نه اینکه نامرئی باشد.
خداوند توفیق شناخت و پیروی از دستورات امام را بما عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
از امیرالمومنین علیه السلام نقل شده است: اِدفَعوا أمواجَ البَلاءِ عَنکُم بِالدُّعاءِ قَبلَ وُرودِ البَلاءِ ...
. بوسیله دعا أمواج بلا و مصیبت را قبل از وقوع آن از خود دور کنید. (الخصال : 621/10)
توضیحات
اما سوال امروز این است که افرادی در جامعه به دعا نویس شهرت دارند؛ آیا مراجعه به ایشان برای حل مشکلات و مسائل موثر است؟
در پاسخ چند نکته خدمتتان بیان می کنیم:
1. اصل دعا در قرآن و احادیث مورد تایید و سفارش است و مراد از آن، دعاهایی است که از طریق معصومین علیهم السلام به ما رسیده و در کتب معتبر موجود است.
2. همانگونه که خواندن دعا در دین سفارش شده است در برخی روایات نوشتن و همراه داشتن برخی از ادعیه نیز مورد سفارش است البته طبق نظر برخی از فقها از جمله امام خامنه ای حفظه الله اموری مانند طلسم وجه شرعی ندارد؛ و همچنین آن چه از علوم غریبه مانند سحر و جادو در حال حاضر نزد مردم است غالباً قابل اعتماد نیست. و باید دقت شود اینگونه امور از هر امر خرافی و غیر مستند شرعی به دور باشد. (2)
3. توصیه می شود هر گونه ذکر و یا عملی را که از کسی شنیدید و یا مثلا در فضای مجازی مشاهده کردید با ارجاع آن به کارشناس دینی از صحت و سقم آن مطلع شوید.
خداوند متعال همه ما را مشمول دعای خیر امام زمان علیه السلام بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (استفتائات حضرت امام ج2 س77 ؛ اجوبه الاستفتائات س1432 و 1433 ؛ استفتائات سیستانی س467 ؛ سایت مکارم استفتائات ادعیه ، استفتائات بهجت ج4 س6417 ؛ جامع الاحکام صافی س982)
(2) سایت ادمین امام خامنه ای، سوالات سامانه جامع گناهان سوال شماره 897859؛ آیت الله مکارم طلسم را حرام می دانند. https://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&catid=46456&mid=259562
گفتار روز
سلام علیکم—بسم الله الرحمن الرحیم---
خداوند در قرآن می فرماید: الَّذِی أَحْسَنَ کُلَّ شَیْ‌ءٍ خَلَقَه
خدا کسی است که هر چه را آفرید،نیکو آفرید(آیه 7 سجده)
توضیحات
درباره فلسفه خلقت شیطان چند نکته ذکر میشود:
1-اولا خدا شیطان را شیطان نیافرید بلکه جن خوبی بود که 6 هزار سال خدا را عبادت کرد و در مقام فرشتگان واقع شد و آنجا با اختیار خود کبر ورزید و به دستور خدا درباره سجده به حضرت آدم گوش نکرد و رانده شد.
2- وجود شیطان نه تنها زیانبخش نیست، بلکه وسیله‌ای برای پیشرفت و تکامل اوست. چون پیشرفت و شکوفایی استعدادها همواره در میان تضادها صورت می‌گیرد. و شیطان از بیرون و نفس اماره از درون باعث آبدیده شدن انسان و قدرت روحی او می‌گردند.
3- اگر راه بدی در وجود انسان بسته باشد و به تعبیر قرآن فقط میل به تقوا در انسان باشد ، ولی میل به بدی در او نباشد ، آن تقوا، تقوا نیست زیرا تقوا وقتی تقواست که فرد در حالی که میل به زشتی و دعوت به زشتی در او هست، تقوا را انتخاب کند.؛بر این اساس اگر شیطان و دعوت به بدی نباشد، عمل صالح نیز ارزش ندارد.
4- وجود ابلیس برای امتحان بندگان ضرورت دارد تا افراد خود را بشناسد که اگر بین دو راه خیر و شر قرار گیرند، کدام راه را انتخاب می‌کنند؛ راه مستقیم و خیر یا راه شیطانی؟
5- شیطان تسلطی بر انسان ندارد و فقط دعوت و وسوسه به کار بد می کند.
خداوند ما را از شر وسوسه های شیطانی نجات دهد به برکت صلوات برمحمد و آل محمد
