احکام اقتصادی (اقسام ربا)

توضیحات

یکی از گناهان بزرگ که در قرآن جنگ با خدا از آن تعبیر شده است گناهِ ربا است؛ ربا به معنای زیاده است، لکن از جهتِ شرعی به هر زیاده گرفتن یا سود یا درصدی، ربا گفته نمی شود بلکه از جهت شرعی شرط زیادی فقط در سه مورد ربا و حرام است که به دو مورد آن اشاره می کنیم:
1. ربای قرضی یعنی شخص، پولی را به کسی قرض دهد و شرطِ گرفتن زیادی و سود کند. البته ناگفته نماند مطابق نظر مقام معظم رهبری قرض گیرنده موظف است حین اداء دین کاهش ارزش پول را نیز محاسبه و پرداخت کند و ربا نیست. (1)
2. قسم دیگر از ربا آن است که مثلا بین دو نفر معامله ای نسیه انجام شده است و زمان اداء دین بدهکار از طلبکار درخواست مهلت بیشتر می کند که در اینجا اگر به خاطر همین مهلت دادن مبلغ بدهی را افزایش دهد ربا و حرام است. (2)
البته نکته ای را هم خوب است در پایان تذکر دهیم که به نظر بیشتر مراجع معظم تقلید گرفتن و دادن ربا در مواردی خاص استثناء شده و حرام نیست: 1. ربا گرفتن پدر و فرزند از یکدیگر، فرقی بین پسر و دختر نیست؛ (اما بین مادر و فرزند یا بین خواهر و برادر جایز نیست.) 2. ربا گرفتن زن و شوهر از یکدیگر. (3)
تعجیل در فرج امام زمان علیه السلام و سلامتی مراجع عظام خصوصا مقام معظم رهبری صلوات بر محمد و آل محمد.
منابع و نکات توضیحی:
(1) جهت اطلاع: فتوای امام خامنه‌ای نسبت به دریافت دین به نرخ روز مورد توجه بیان کننده باشد. (تحریر کتاب قرض م9 ؛ منهاج الصالحین ج2 م1011)
(2) (تحریر کتاب الدین م8 ؛ منهاج الصالحین ج2 م992)
(3) زنجانی: ربا گرفتن پدر از پسر و شوهر از زن حرام نیست اما بنابر احتیاط واجب پسر از پدر و زن از شوهر ربا نگیرد. خوئی، تبریزی: ربا گرفتن بنابر احتیاط واجب در موارد فوق جایز نیست. نکته: زن دائم اتفاقی و در موقت اختلافی است. (رساله مراجع م 2080 ؛ رساله آیه الله وحید 2108)