بیان بین الصلاتین
خودشناسی 
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم- بسم الله الرحمن الرحیم-
امام علی( علیه السلام ) در اهمیت خودشناسی می‌فرمایند: «مَنْ عَرَفَ نفسَه فقد عَرَفَ ربَّه»؛ کسی که خود را بشناسد، تحقیقاً پروردگارش را میشناسد. (غرر الحکم ،ج 5، ص 194، ماده عرف)
درتوضیح اینکه چگونه،باخودشناسی به خداشناسی برسیم،چند نکته لازم است:
1-این حدیث اشاره به برهان نظم است؛ یعنی هر کس شگفتیهای ساختمان روح و جسم خود را بداند و به اسرار و نظامات پیچیده و حیرتانگیز این اعجوبه خلقت پی برد، راهی به خدا به روی او گشوده میشود، زیرا نظم عجیب و آفرینش شگفتانگیز نمی‌تواند از غیر مبدأ عالم و قادر سرچشمه گرفته باشد.
2-حدیث می‌تواند اشاره به برهان علل و معلول داشته باشد. برای این که انسان هرگاه در وجود خویش کمی دقت کند، می‌فهمد روح و جسم او معلول علت دیگری است که او را در آن زمان و مکان خاص به وجود آورده است. هنگامی که به سراغ علت وجود خویش مثلاً پدر و مادر می‌رود، باز آنها را معلول علت دیگر می‌بیند، همین طور تا بالأخره عقل حکم میکند که همه این علتها نیازمند باید به علتی برسند که واجب الوجود است و نیازمند علت دیگری نیست، و او خدای سبحان است.
3- حدیث می‌تواند اشاره به برهان فطرت باشد، یعنی هر گاه انسان به زوایای قلب و اعماق روح خود پی ببرد، نور الهی و توحید که درون فطرت او است، بر او آشکار میشود و از معرفةالنفس به معرفة اللَّه می‌رسد، بی‌آن که نیازی به دلیل و استدلال باشد(داستان کسی که درکشتی ای که میخواهد غرق شود وآنجا از کسی کمک می گیرد که همان خداست)
خداوند توفیق خودشناسی به ما عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
محکم کاری در اسلام
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم- بسم الله الرحمن الرحیم
خداوند در قرآن می فرماید: « صُنْعَ اللَّهِ الَّذی أَتْقَنَ کُلَّ شَیْءٍ»:( این کار ) صنع و آفرینش خداوندی است که هر چیزی را محکم و استوار آفریده است(آیه 88 نمل)
از بررسی آیات و روایات به دست می‌آید، که اکثر قوانین اسلام بر اساس محکم‌کاری و استاندارد، پایه‌ریزی شده‌اند که به برخی از آنها اشاره میشود:
1- محکم کاری در اعتقادات: اگر اعتقادات بر مبنای باطل و مسایل خرافی پایه ریزی شود، باعث رشد و ترقی نمی شود؛ از این جهت در رساله های علمیه آمده است که اصول دین واعتقادات اصلی با عقل و دلیل مشخص میشود و باید فرد به یقین برسد.
2-مسائل علمی:پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم )می‌فرماید:«قَیدُوا العِلمَ بِالکِتَابه؛دانش را با نوشتن در بند کشید.» (أعلامالدین، ص82)
بشر امروز هر چه دارد از کتاب و نوشتن است و همه ذخایر علمی گذشتگان در نوشته‌های او جمع است؛ وگرنه هیچ‌گاه ممکن نبود علوم گذشتگان به آیندگان منتقل شود.
3-امور اجتماعی: درقرض و بقیه معاملات دستور اسلام بر نوشتن و محکم کاری است تا بعدا به مشکل نخورد. خداوند در بزرگ‌ترین آیه قرآن می‌فرماید: إِذَا تَدَاینْتُمْ بِدَینٍ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَاکْتُبُوهُ (هنگامی که بدهی مدّت‌داری به یکدیگرپیداکنید، آن را بنویسید و بایدنویسنده‌ای ازروی عدالت،(سندرا)در میان شما بنویسد.» (آیه 282 بقره)
4- ساختمان سازی: امام صادق دربارة استحکام بنا می فرماید: « هر که ساختمانی بسازد و از آن کم بگذارد، ا جری ندارد (المحاسن، ج2، ص608)
تأکید این روایت بر این است که نباید به خاطر ارزان‌سازی، از نکات ایمنی و استحکام بنا کاست.
خداوند استحکام در دین و دنیا به ما عنایت بفرماید به برکت صلوت بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
در روایتی نقل شده که نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله به اصحاب خود فرمودند: أَلَا أُخْبِرُکُمْ بِشَیْءٍ إِنْ أَنْتُمْ فَعَلْتُمُوهُ تَبَاعَدَ الشَّیْطَانُ مِنْکُمْ کَمَا تَبَاعَدَ الْمَشْرِقُ مِنَ الْمَغْرِبِ قَالُوا بَلَى قَالَ الصَّوْمُ یُسَوِّدُ وَجْهَه...
. آیا شما را از چیزی خبر بدهم که اگر به آن عمل کنید شیطان از شما دور شود، همچنان که مشرق از مغرب دور است؛ اصحاب عرض کردند: بله یا رسول الله. فرمودند: روزه روی شیطان را سیاه می کند. (الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج4 ؛ ص: 62)
توضیحات
در مساله 11 رساله مراجع تقلید بیان شده مسائلی را که انسان غالبا به آن نیاز دارد واجب است یاد بگیرد؛ در ماه مبارک رمضان قرار داریم و مسائل روزه داری مورد نیاز است لذا امروز بنا داریم چند نکته ای درباره روزه افراد دارای مشاغل سخت (مثل نانوایی و کشاورزی) خدمت شما بیان کنیم:
1. داشتن شغل سخت مجوز روزه خواری نیست و بر آنها نیز روزه گرفتن واجب است و اگر چنین افرادی می توانند در ماه رمضان بدون اینکه در سختی زیاد واقع شوند فعالیت خود را تعطیل یا کم کنند یا مثلا ساعت کاری را تغییر دهند یا شغل آسانتری انتخاب کنند یا غذای مقوی تری بخورند چنین کاری لازم است تا بتوانند روزه خود را بگیرند.
2. اگر کار کردن ضرورت دارد و مجبور هستند کار کنند باید از اذان صبح روزه بگیرند و هنگامی که به جهت ضعف شدید یا احساس تشنگی خیلی زیاد که ادامه روزه همراه با سختی غیر قابل تحمل باشد طبق نظر تعدادی از مراجع تقلید مانند امام خامنه ای می توانند افطار کنند ولی روزه اش باطل می شود. (1) و بعدا قضای روزه را هم بگیرد.
نکات و مسائل شرعی بسیار دقیق و جزئی است و در برخی موارد نیز در نظرات مراجع تفاوت است که عزیزان لازم است مطابق نظر مرجع خویش عمل نمایند؛ سامانه تلفنی 32020 با پیش شماره 051 به صورت شبانه آماده پاسخگویی و خدمت می باشد که می توانید سوالات فقهی و اعتقادی خویش را به صورت تلفنی سوال کنید.
خداوند سختی کار و زندگی را بر همه ما آسان بگرداند به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) مشهور: فتوی یا احتیاط واجب در ادامه امساک کند. حضرت امام، رهبری: امساک در بقیه روز واجب نیست. (رساله مراجع تقلید م 1581 و 1583 ؛ عروه الوثقی، فصل فی شرائط صحه الصوم، الامر السادس ؛ تحریر الوسیله، شرائط صوم، اقتباس از مسئله 1 ؛ رهبری، سایت، احکام روزه، سوال 8 و 9 و 10 و 12 و 77 ؛ توضیح المسائل جامع م 1914 ؛ مکارم، سایت، استفتاء خصوصی)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم- بسم الله الرحمن الرحیم
امام صادق علیه السلام : اِنَ فِی الجَنَه مَنزِلَهً لَا یَبلُغُهَا عَبدٌ اِلَا بِالِابتِلَاء فِی جَسَدِهِ:در بهشت مقام و منزلتی وجود دارد که هیچ بنده ای به آن نرسد ، مگر به درد و بیماری ای که در بدنش حادث شود (کافی، ج2 ،ص255)
فلسفه و علت بلاهای مومنین عبارتند از:
1-بخشش گناهان:امام صادق( علیه السلام ):«هنگامی که گناهان بنده زیاد می شود و اعمالی ندارد که آن را جبران کند خداوند او را به حزنی دچار می کند تا آمرزیده شود.»( کافی،ج 2، ص 444)
2-ترفیع درجه و مقام: امام صادق( علیه السلام ):هر اندازه که ایمان بنده افزون گردد، تنگ دستی اش بیشتر و زندگی اش سخت تر شود.(کافی، ج2 ، ص261)
3-تکامل: سختی ها موجب رشد و تکامل فرد میشود.. امام علی( علیه السلام ) می فرمایند: «درختان بیابانی (که از مراقبت و رسیدگی باغبان محرومند) چوب محکم تر و دوام بیشتری دارند و درختان باغتان (که دائماً مراقبت شده اند) نازک پوست و بی دوام ترند( نهج البلاغه، نامه 45)
4- ازفوایدبلا این است که غرور را از انسان دور می کند(نهج البلاغه، خطبه 238) وازطرفی باعث تذکرو یادآوری نعمت های الهی می شود(سوره اعراف،آیه 30)
البته برخی بلاها و مصائب آثار و نتیجه اعمال خود انسان هاست؛ مثلا بدون تعقل و مشورت ازدواج می کند که به مشکل می خورد واین مشکلاتی که برایش اتفاق می افتد تقصیر خودش است. «خود کرده را تدبیر نیست.»
خداوند صبر در بلاها را به همه عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم- بسم الله الرحمن الرحیم-
خداوند در قرآن می فرماید: ادعُ إِلىٰ سَبیلِ رَبِّکَ بِالحِکمَةِ وَالمَوعِظَةِ الحَسَنَةِ َجادِلهُم بِالَّتی هِیَ أَحسَنُ ؛ با حکمت استدلال و پند نیکو به سوی پروردگارت بخوان.» (نحل/ 125)
برای دعوت مردم به سمت دین و خدا راههای وجود دارد که به برخی اشاره میشود:
1- یادآوری نعمت ها و رحمت های الهی: برای ایجاد علاقه به خدا باید عظمت نعمت های او برای مردم یادآوری شود. گاهی نعمت های کلی مانند نعمت سلامتی و حیات، نعمت علم و ایمان و گاهی نعمت های جزئی مانند نعمت چشم و لب و دهان
2- تحریک عواطف
خداوند متعال از این شیوه برای تربیت انسان ها استفاده می کند به طور مثال برای دور نمودن مردم از غیبت کردن، آن را به خوردن گوشت برادر مرده تشبیه می کند که با توجه به نفرت انسان از مرده خواری عواطف و احساسات را برمی انگیزد: آیا کسى از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده اش را بخورد(آیه12 حجرات)
3- تبلیغ عملی :امام صادق( علیه السلام )می ¬فرماید: کونوا دعاة الناس بغیر ألسنتکم؛با غیر زبان هآیتان مردم را دعوت کنید.( کافی،ج 2، ص 78)
و از امام علی( علیه السلام )نقل شده :هر کس خویش را پیشوای دیگران قرار داد، باید اصلاح خویش را بر اصلاح دیگران مقدم بدارد و پیش از آن که مردم را با زبان خود دعوت نماید، با سیرت و رفتار خود دعوت کند(نهج البلاغه، حکمت 73)
خداوند ما را عالم و عامل به دین قرار دهد به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
عن الصادق علیه السلام: إِذَا صُمْتَ فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ وَ شَعْرُکَ وَ جِلْدُکَ وَ عَدَّدَ أَشْیَاءً غَیْرَ هَذَا وَ قَالَ لَا یَکُونُ یَوْمُ صَوْمِکَ کَیَوْمِ فِطْرِکَ
«هرگاه روزه گرفتى، گوش و چشم و موى و پوست تو- و چیزهاى دیگر به جز این‌ها را ذکر کرد-روزه بگیرد.»و نیز فرمود: «مبادا روزى که روزه مى گیرى، همانند روزى باشد که افطار مى کنى.» الکافی ج 4 ص 87، ح 1
توضیحات
مسائلی را که انسان غالبا به آن نیاز دارد، واجب است بیاموزد؛ از طرفی هم در احادیث اهل بیت علیهم السلام در ماه مبارک رمضان توصیه شده انسان نسبت به اعمال خود دقت بیشتری داشته باشد؛ لذا چند نکته در مورد دو گناه و خطای زبان خدمت شما عرض می شود:
1. یکی از گناهان زبان که از گناهان بزرگ است غیبت است و غیبت به نظر اکثر مراجع تقلید یعنی انسان عیب پنهانی کسی را در غیاب و پشت سرش نزد دیگری بیان کند هر چند بیان عیب به قصد اهانت و پایین آوردن شخصیت آن فرد نباشد در حرام بودن بیان عیب مخفی، فرقی ندارد عیب در بدنش باشد یا آنکه در رفتار یا اخلاق یا سخنان و گفتارش باشد و همچنین فرقی نمی‌کند عیب طرف را بگوید یا بنویسد یا تصویر و فیلمش را پخش کند. (1)
البته کسی که روزه دارد و غیبت کند مرتکب گناه و معصیت شده و باید توبه کند اما روزه باطل نمی شود؛ ولی قطعا ثواب روزه داری کم می شود.
2. یکی دیگر از خطاهای بزرگ زبان دروغ گفتن است که حرام است و البته دروغهایی که متاسفانه در بین افراد رواج دارد البته روزه را درست است که باطل نمی کند ولی قطعا جایگاه و ارزش روزه را کم می کند .
البته یک دروغ است که از مبطلات روزه بیان شده است و آن اینکه اگر انسان نعوذ بالله به خداوند متعال و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام نسبت دروغی بدهد، باعث (به فتوی یا احتیاط واجب ) بطلان روزه می شود که می توانید جزئیات آن را از دفاتر پاسخگویی در حرم و یا میزهای خدمت در ورودی صحنها سوال بفرمایید . (2)
خداوند متعال ما را از وسوسه های شیطان حفظ کند به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) حضرت امام و مقام معظم رهبری: بیان عیب در صورتی غیبت است که به قصد تنقیص و عیب جویی باشد. بهجت: عیب به طوری باشد که چنانچه غیبت شونده، بشنود ناراحت می شود. و باید موردکراهت نوع باشد.) (استفتائات امام ج2 ص619 س13 ؛ رساله آموزشی ج2 ص65 ؛ توضیح المسائل جامع م 2264 ؛ استفتائات مکارم ج1 س 552 و 554 ؛ جامع المسائل بهجت ج2 ص467)
(2) بهجت: اگر دروغ در امور دینی باشد، روزه باطل است و اگر در امور دنیوی باشد، باطل نیست. (رساله مراجع تقلید م 1596 ؛ رساله آموزشی، ج 1 درس 60)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم- بسم الله الرحمن الرحیم-
خداوند در قرآن درباره گناهان کبیره و صغیره می فرماید: یَا وَیْلَتَنَا مَالِ هَٰذَا الْکِتَابِ لَا یُغَادِرُ صَغِیرَةً وَلَا کَبِیرَةً إِلَّا أَحْصَاهَا:گنهکاران در قیامت می‌گویند: «ای وای بر ما! این چه کتابی است که هیچ عمل(گناه) کوچک و بزرگی را فرونگذاشته مگر اینکه آن را به شمار آورده است؟!(آیه 49 کهف)
همه گناهان از جهت انجام در برابر عظمت خدا بزرگ هستند، ولی در مقایسه با همدیگر برخی بزرگتر و برخی کوچکتر هستند.
برای شناخت گناهان کبیره چند معیار بیان کرده‌اند :
1. هر گناهی که در قرآن و حدیث بر کبیره بودن آن تصریح شده باشد؛مثل ربا که در حکم جنگ با خداست
2. هر معصیتی که در قرآن یا روایات وعده آتش بر ارتکاب آن رسیده باشد،مثل قتل مومن
3. هر گناهی که در قرآن یا حدیث از گناهی که کبیره بودنش مسلم است بزرگتر شمرده شود؛مثل ترک نماز و شرابخواری
4. هر گناهی که نزد متدینین بزرگ شمرده شود به گونه‌ای که یقین حاصل شود در زمان معصومان نیز مؤمنان این گناه را کبیره می‌دانستند.
5. هر گناهى که در قرآن و سنّت، انجام دهنده آن، شدیداً تهدید شده است مثل کم فروشی.
6. تکرار گناهان صغیره.
7. خداوند توفیق ترک گناه را به ما عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم- بسم الله الرحمن الرحیم-
خداوند در قرآن درباره سرکشی و طغیان در برابر خدا می فرماید: فَأَمّٰا مَنْ طَغىٰ `وَ آثَرَ اَلْحَیٰاةَ اَلدُّنْیٰا فَإِنَّ الْجَحِیمَ هِیَ الْمَأْوَى: اما آنها که طغیان کردند و زندگى دنیا را مقدم شمردند، بی گمان جایگاهشان دوزخ است؛بنابراین طغیان باعث تبدیل گناه به کبیره و جهنمی شدن فرد میشود.(آیه37 نازعات)
برخی از عواملی که باعث میشود گناه صغیره به کبیره تبدیل شود عبارتند از:
1- تجاهر به گناه: چون آشکار نمودن گناه حاکى از تجرّى و بى باکى بیشتر گنهکار است، و موجب آلوده کردن جامعه، و عادى نمودن گناه مى‌گردد.
پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: کسى که گناه کند و در آن حال خندان باشد وارد آتش دوزخ مى‌شود در حالى که گریان است(غررالحکم، ج 1 ص 151)
2- راضى شمردن خدا بر گناه :در صورتى که عدم مجازات سریع خداوند را در برابر گناه خود دلیل بر رضایت خدا بشمرد و خود را مصون از مجازات و یا محبوب در نزد خدا بداند، چنان که آیه 8 سوره «مجادله»از زبان بعضى از گنهکاران مغرور نقل مى کند که آنها در پیش خود مى گویند: «چرا خداوند ما را مجازات نمى کند» و سپس قرآن اضافه مى کند که: «آتش دوزخ براى آنها کافى است».
3- موقعیت ممتاز اجتماعی: کسی که در جامعه موقعیت ممتاز دارد، اگر به گونه مرتکب گناه شود که دیگران ببینند، گناهش بزرگ میشود، مثلاً عالمی که با قدرتمندان معاشرت میکند و از اموال حرام و شبهه‌ناک آنها می‌خورد یا به غیبت و عیب‌جویی دیگران زبان می‌گشاید، گناهش بس بزرگ است، چرا که مردم از او پیروی می‌کنند.
خداوند توفیق ترک گناه را به ما عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
در روایتی از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله نقل شده که می فرمایند: ...لِکُلِّ شَیْءٍ زَکَاةٌ وَ زَکَاةُ الْأَبْدَانِ الصِّیَام.
براى هر چیزى زکاتى است و زکات بدنها روزه است. (کافى (ط- الاسلامیه) ج 4، ص: 62)
توضیحات
احکام و مسائل دینی مورد ابتلا را باید آموخت الحمدلله گروهی که در این حرم نورانی در محضر امام هستند افراد مقیدی هستند ولی شاید ببینیم کسانی را که در این ماه متاسفانه در خیابان و یا هر ملأ عام دیگر مشغول خوردن و آشامیدن هستند
یادمان نرود که فقط روزه از فروع دین و واجبات نیست ما دو واجب مهم در کنار دیگر واجبات دینی داریم حتما باید به آنها توجه ویژه داشته باشیم و ان امر به معروف و نهی از منکر است
ما نمی گوییم کسی که در ماه مبارک رمضان در ملأ عام مشغول خوردن و آشامیدن است الزاما خدایی ناکرده فردی است روزه خوار، نه! ممکن است از کسانی باشد که وظیفه اش روزه نگرفتن است و به دستور دین عمل مومن را به وجه خوبی برداشت کنیم.
چراکه روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان بر چند گروه واجب نیست از جمله: بیماری که روزه برایش ضرر دارد، مسافری که نمازش شکسته است. سالمندی که به جهت کهولت سن اصلا نمی تواند روزه بگیرید یا روزه برای او مشقت دارد. زن حامله یا شیردهی که به واسطه حمل یا شیردادن روزه گرفتن برای خودش یا بچه اش ضرر دارد. (1)
ولی نکته این است که حتی اگر بنا را بر معذور بودن وی بگذاریم همین در ملأ عام روزه خوردن خودش گناه است
لذا واجب است اگر مسئله نمی داند محترمانه به وی مسئله را بیاموزیم و اگر می داند و بی توجهی کرده با بودن شرایط نهی از منکر کنیم. (2)
در پایان خدمت زائرین عرض می شود؛ یکی از خدمات فرهنگی و مذهبی آستان قدس رضوی پاسخگویی به صورت تلفنی و پیامکی به سوالات دینی و شرعی شماست تلفن 05132020 و پیامک 30002020 ؛ ضمنا امکان اینکه خواهران سوالات خویش را از کارشناس خانم بپرسند فراهم است.
خداوند متعال همه ما را از روزه داران واقعی ماه مبارک رمضان قرار بدهد به برکت صلواتی بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (رساله مراجع تقلید، م 1725و م 1727 و م 1728 و م 1729)
(2) (رهبری، استفتاء خصوصی، شماره 779214 تاریخ 27/3/1396 ؛ مکارم، استفتائات سایت، مبطلات روزه، خوردن و آشامیدن، حکم افطار در ملا عام برای فرد معذور)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم- بسم الله الرحمن الرحیم-
خداوند در قرآن درباره گناهان کبیره می فرماید: اِنْ تَجْتَنِبُوا کَباِئَر ماتُنْهَؤنَ عَنْهُ نُکَفرِّعَنْکُمْ سَیئاتِکُم :اگر از گناهان کبیره‌ای که از آن نهی شده اید، اجتناب کنید، گناهان کوچک شما را می‌پوشانیم وشما را در جایگاه خوبی وارد می‌سازیم)آیه 31 نساء)
گناهان صغیره در شرایط خاص به گناهان کبیره تبدیل می شوند. برخی از این شرایط عبارتند از:
1- اصرار بر گناه : در روایتی از امام صادق می خوانیم ؛ «لاصغیرة مع الاصرار ؛ هیچ گناهی با تکرار صغیره نیست( کافی، ج ۲، ص ۲۸۸) و امام باقر ( علیه السلام ) فرمودند: اصرار بر گناه این است که: کسى گناه کند و آمرزش نخواهد و در فکر توبه نباشد، این است اصرار بر گناه»(کافی،ج2، ص288)
2- کوچک شمردن گناه : امام باقر علیه السلام فرمودند: از گناهانى که آمرزیده نمى شود این است که گناه کند و بگوید: اى کاش مجازات نمى شدم مگر به خاطر این گناه. (اینکه گناه مهمی نیست)(کافى، ج15، ص313)
اگر کسى سنگى به سوى ما پرتاب کند، ولى بعداً پشیمان شده و عذرخواهى کند، ممکن است او را ببخشیم، ولى اگر سنگ ریزه‌اى به ما بزند، و در مقابلِ اعتراض بگوید: این که چیزى نیست، بى خیالش. او را نمى‌بخشیم، زیرا این کار، از روح استکبارى او پرده برمى‌دارد و بیانگر آن است که او گناهش را کوچک مى‌شمرد.
3- خوشحالی از گناه : امام زین العابدین فرمود: «از شادمانی به گناه بپرهیز؛ زیرا شاد شدن از گناه بدتر از ارتکاب آن است .»( بحار، ج 78 ،ص 159)
خداوند توفیق ترک گناه را به ما عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم- بسم الله الرحمن الرحیم-
در قرآن برخی آیات تکرار میشود که حکمتهایی دارد که بیان میشود:
1-تکرار، گاهی برای تذکر و یادآوری نعمت های گوناگون است. نظیر تکرار آیه « فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 2- گاهی برای هشدار و تهدید خلافکاران است. نظیر تکرار آیه « وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ (آیه 15 مرسلات)
3- گاهی برای فرهنگ سازی است. نظیر تکرار «بسم اللّه الرّحمن الرّحیم» در آغاز هر سوره.
4-گاهی برای اتمام حجّت است. نظیر تکرار آیه : وَ لَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّکِرٍ (آیه 17 قمر)
5- گاهی برای انس بیشتر و نهادینه شدن است. نظیر تکرار آیه : اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً (آیه 41 احزاب)
6- تکرار نماز در هر شبانه روز، برای آن است که هر روز گامی به خداوند نزدیک شویم. کسی که از پله های نردبان بالا می رود، در ظاهر، پای او کاری تکراری انجام می دهد ولی در واقع در هر حرکت گامی رو به بالا می گذارد. کسی که برای حفر چاه کلنگ می زند، در ظاهر کاری تکراری می کند، ولی در واقع با هر حرکت، عمق چاه بیشتر می شود.
7- بقای زندگی با تنفس مکرر است و کمالات، در صورت تکرار حاصل می شود. با یک بار انفاق و رشادت، ملکه سخاوت و شجاعت در انسان پیدا نمی شود، همان گونه که رذائل در صورت تکرار، در روح انسان ماندگار می شوند
خداوند توفیق فهم معارف دین را به همه عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
در روایتی از امیرالمومنین نقل شده که می فرمایند: کَمْ مِنْ صَائِمٍ لَیْسَ لَهُ مِنْ صِیَامِهِ إِلَّا الْجُوعُ وَ الظَّمَأُ ...
چه بسیار روزه داری که از روزهاش جز گرسنگی و تشنگی بهرهای نبرد ... . (نهج البلاغه، حکمت 145)
توضیحات
در ماه میهمانی خداوند که شیاطین در غل و زنجیر هستند لازم است در ترک گناهان و رسیدن به مکرمتهای اخلاقی همه مان تلاش ویژه ای داشته باشیم؛ و نباشیم از آن گروههایی که در روایات آمده است که بهره شان از روزه فقط گرسنگی و تشنگی است لذا چشم و گوش و زبان و باقی اعضا و جوارح را از معصیتها حفظ کنیم؛
یکی از گناهانی که امنیت اخلاقی را از بین می برد و احساس بدبینی را در جامعه افزایش می دهد (خاصه در خانواده) گناه بزرگ تهمت زدن است که در آیات و روایات بسیار مورد مذمت قرار گرفته است که در این ماه میهمانی چند نکته راجع به این گناه عرض می کنیم:
1. معنای تهمت این است که عیبى را به کسى نسبت دهیم در حالی که آن عیب را نداشته باشد. مثل اینکه انسان به کسی سوء ظنی داشته باشد و آنرا برای دیگران اظهار کند در حالی که واقعیت ندارد یا هنوز ثابت نیست. البته اگر عیبی هم ثابت باشد از جهت گناه غیبت، حق بیان عیب را ندارد مگر اینکه از موارد مجاز غیبت باشد. (1)
2. در حرام بودن تهمت فرقی بین افراد و شخصیتها و یا اعضای خانواده و یا همسایه و همکار نیست بنابر این مثلا انسان نمی تواند به صرف اینکه مثلا تماس مشکوکی یا حرکت و یا فعل مشکوکی از همکار، شریک زندگی اش و ... دید مرتکب گناه بزرگ تهمت بشود و انسان چنانچه مرتکب این گناه بزرگ شود باید توبه کند و به تصریح برخی مراجع علاوه بر توبه باید حلالیت هم بگیرد. (2)
3. ارتکاب این گناه بزرگ و یا سایر گناهان (مثل غیبت دروغ نگاه حرام و ...) درست است که از مواردی که روزه را باطل می کند نیست و اگر روزه داری مرتکب شود روزه اش قضا ندارد ولی ارزش و جایگاه روزه اش و میهمانی اش را تنزل می دهد که از خداوند می خواهیم در این ماه که ابلیس و جنودش در غل و زنجیر هستند به همه ما توفیق بندگی مرحمت بفرماید.
عزیزان می توانید سوالات شرعی تان را از دفاتر شرعی داخل حرم به صورت حضوری و با رعایت شدید مسائل بهداشتی سوال کنید.
از خداوند متعال عاجزانه درخواست می کنیم که این ماه بر ما نگذرد مگر اینکه توفیق دوری و ترک رذائل اخلاقی و عملی را به همه میهماناناش مرحمت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
توضیح و منابع:
(1) (توضیح المسائل جامع ،سیستانی م 2224)
(2) (حضرت امام: رضایت لازم نیست. استفتائات امام خمینی جلد دوم گناهان کبیره س 16)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم-بسم الله الرحمن الرحیم
خداوند در قرآن در اثبات اعجاز قرآن می فرماید: إِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلى عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ : اگر در باره آنچه بر بنده خودنازل کرده‌ایم شک و تردید دارید، یک سوره همانند آن بیاورید؛(آیه 23 بقره)
وجوه مختلفی برای اعجاز قرآن وجود دارد که برخی را عرض می کنیم:
1. تحدی و مبارز طلبی: قرآن مجید برای اینکه نشان دهد معجزه و از نزد خداست و سخن پیامبر نیست. در چند مورد جن و انس را به آوردن شبیه آن دعوت نمود تا آنها که ادعا می کنند قرآن کلام بشر است فرصت اثبات ادعای خود را داشته باشند(آیه 88 اسراء)
2. اعجاز قرآن از جهت آورنده آن: رسول گرامى اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) فردى امّى بوده، پس چگونه می‌توانسته است در میان مردم جزیره العرب که اصولاً با دانش و فرهنگ بیگانه بودند، چنین کتابى از پیش خود بیاورد.
3. عدم وجود اختلاف در قرآن:آیه ( لو کان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافاً کثیراً) اثبات این ادعا میکند که عدم اختلاف در قرآن نشان اعجاز است،چون بشر در گفته هایش اختلافات زیادی پیدا می شود.
4-. اخبار غیبى:در قرآن مطالبى نسبت به برخى افراد، یا بعضى از وقایع که در آینده؛ یعنى زمان بعد از نزول آیات قرار بوده واقع شود، پیش‌بینى شده که به همان صورت به وقوع پیوسته است؛ از جمله آیه (غُلِبَتِ الرُّومُ فِی أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُم مِّن بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ -آیه 1-3 روم)است که پیروزی رومیان بر ایرانیان بعد از شکست را ذکر می کند.
خداوند پیروی از معارف قرآن را به همه عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم-بسم الله الرحمن الرحیم
خداوند در قرآن تقوا را عامل مغفرت میداند و می فرماید: إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ یَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقاناً وَ یُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ: اگر تقوای الهی پیشه کنید، براى شما [نیروى] تشخیص [حقّ از باطل] قرار مىدهد و گناهانتان را از شما مىزداید و شما را مىآمرزد(آیه 29 انفال)
در قرآن عواملی برای مغفرت بیان شده است، از جمله:
1. ایمان. «آمنّا بربّنا لیغفر لنا (73 طه)
2. پیروی از انبیا. «فاتّبعونی... یغفر لکم(31 آل عمران)
3. عفو و گذشت از مردم«و لیعفوا.... یغفراللّه لکم(22 نور)
4. قرض الحسنه و وام دادن به مردم. «ان تقرضوا اللّه... یغفر لکم(17 تغابن)
5. عبادت. «أنِ اعبدواللّه... یغفر لکم(3و4 نوح)
6. پرهیز از گناهان کبیره. «اِن تجتنبوا کبائر.... نکفّر عنکم سیئاتکم(31 نساء)
7. دعا و استغفار خود انسان. «ظلمتُ نفسی... فغفر له(16 قصص)
8. دعای اولیای خدا برای انسان. «یا أبانا استغفر لنا(97 یوسف)
خداوند همه گناهان ما را ببخشاید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
رسول خدا صلی الله علیه و آله به مناسبت فرا رسیدن ماه رمضان در خطبه ای فرمودند: أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ ... هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَةِ اللَّهِ ...
. اى مردم، همانا ماه خدا، همراه با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روى آورده است؛ ماهى است که در آن به میهمانى خدا دعوت شده‌اید و از شایستگانِ کرامت الهى قرار داده شده‌اید. (وسائل الشیعة، ج10، ص: 313)
توضیحات
الحمد الله برای همه ما توفیقی حاصل شده که باز هم ماه میهمانی خداوند متعال را درک کرده ایم؛
یکی از مسائل پر سوال در ماه مبارک مسافرت و حکم نماز و روزه است لذا چند نکته درباره احکام نماز و روزه شخص مسافر که مورد نیاز است تقدیم می شود:
1. کسی که در ماه رمضان مسافر است و در سفر نماز های چهار رکعتی اش را باید دو رکعتی بخواند هیچ روزه ای نمی تواند بگیرد ولی نمازهایی که در وطنش قضا شده است می تواند در مسافرت بخواند اما باید به صورت کامل بخواند. (1)
2. اگر کسی بعد از اذان ظهر از وطن یا جایی که قصد ده روز کرده است مسافرت کند روزه اش صحیح است ولی نمازش را چنانچه نخوانده باید در حال سفر شرعی شکسته بخواند. (2)
3. گاهی اوقات هست که برخی افراد به صورت ضروری مثلا یک کار اداری و یا شخصی قبل از ظهر در شهر دیگری دارند و می خواهند طوری رفت و آمد کنند که روزه شان به مشکل نخورد باید به چه کیفیتی عمل نمایند؟ پاسخ این است که اگر مثلا ساعت 8 صبح از وطن خارج شد و قبل از اینکه ظهر شود، باز به وطن خودش یا جایی برسد که می خواهد ده روز بماند چنانچه در حال مسافرت مبطلات روزه را انجام نداده مثلا چیزی نخورده باید نیت روزه کند و صحیح است. (3)
البته در این روزها که متاسفانه باز آمار مبتلایان و فوتی ها با این بیماری بیشتر شده است لازم است که بیشتر از گذشته نسبت به دستورالعملهای بهداشتی اعم از ترک سفرهای غیر ضروری، رعایت فاصله و همچنین ماسک اهتمام بورزیم که خداوند انشالله به حق این ماه عزیزش هر چه زودتر ما را از این ابتلا خارج کند.
به هدف امکان مراجعه حضوری و پرسش مستقیم از کارشناس؛ در برخی از مسیرها در اماکن متبرکه میز خدمت پاسخگویی با حضور کارشناس آقا و خانم قرار داده شده است که زائرین می توانند سوالات دینی خویش را بپرسند.
خداوند متعال توفیق عبادت و بندگی در ماه مبارک رمضان را به همه ما عنایت فرماید به صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (رساله مراجع تقلید، م 1714)
(2) (رساله مراجع تقلید، م 1721)
(3) (رساله مراجع تقلید، م 1722)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم-بسم الله الرحمن الرحیم
خداوند درباره اثرات تلاوت قرآن برمومنین می فرماید: انَّمَا المُؤمِنونَ الَّذینَ اذا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَت قُلوبُهُم واذا تُلِیَت عَلَیهِم ءَایتُهُ زَادَتهُم ایمنًا: مؤمنان، تنها کسانی هستند که هرگاه نام خدا برده شود، دلهاشان ترسان میگردد؛ و هنگامی که آیات او بر آنها خوانده میشود، ایمانشان فزونتر میگردد(آیه 2 انفال)
برخی از اثرات تلاوت قرآن عبارتند از:
1-افزایش ایمان: نشان تلاوت صحیح طبق آیه تلاوت شده آن است که در خواننده و شنونده اثر جدیدی پدید آورد و بر ایمانشان افزوده گردد. تلاوت قرآن به اندازه ای محترم و مهم است که گوش کردن به آن مستحب موکد است.
2-درخشان شدن خانه ها: پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمودند: خانه های خود را با تلاوت قرآن نورانی کنید و آن ها را به صورت گورستان درنیاورید. کسی که اهل قرآن نیست و با آن انس ندارد، مرده است و خانه او گور اوست. و فرمود: همان گونه که زمینیان از ستارگان آسمان نور می گیرند و آن اجرام آسمانی برای مردم زمین چشمگیرند، خانه ای که در آن قرآن تلاوت می شود، برای آسمانیان درخشان است و آن ها نیز از این خانه های نورانی کسب نور می کنند.( کافی، ج 2، ص 610)
3-دفع بلا و محفوظ بودن از دشمنان: امام باقر( علیه السلام ) فرمودند:بواسطه خواندن قرآن بلا دفع میشود و از شر دشمنان محفوظ می ماند و از آسمان باران می بارد (کافی ،ج2،ص627)
4-دورشدن شیاطین:امام علی( علیه السلام )می فرمایند:خانه ای که درآن قرآن خوانده شود برکت زیادمیشود و ملائکه وارد میشوند وشیاطین دورمیشوند( کافی، ج 2، ص 610)
خداوند ما را جزء عاملان به قرآن قرار دهد به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم-بسم الله الرحمن الرحیم
امیرالمؤمنین ( علیه السلام ) می فرمایند:«تَعَلِّمُوا الْقُرآنَ فَاِنَّهُ رَبیعِ الْقُلُوبِ:قرآن را بیاموزید که آن بهار دل ها است(وسائل ، ج 12، ص 244)
برخی از اثرات تلاوت قرآن عبارتند از:
1-کفاره گناهان: انسان در زندگی گاه دچار گناه و لغزش های کوچک و بزرگ می شود که برخی از آنان کفاره دارد، تلاوت قرآن کفاره گناهان است. قرآن بخوان که خواندن قرآن کفاره گناهان، سپر آتش و امان از عذاب الهی است. (وسایل الشیعه، ج4، ص 839)
2- افزایش برکت خانه: امام صادق( علیه السلام ) از امیر مؤمنان على( علیه السلام ) چنین نقل مى کند: «خانه اى که در آن قرآن تلاوت و یادى از خدا شود، برکتش زیاد شده، ملائکه در آن جا حاضر مى شوند و شیاطین را دور مى کنند ... .( کافى، ج 2، ص 575 )
3- استجابت دعا: امام باقر( علیه السلام ) فرمود: «دعا را هنگام چهار چیز غنیمت بشمارید: قرائت قرآن و ...( کافى، ج 2، ص 448)
4-پاداش انبیاء: پیامبراکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: «هرکس براى رضاى خدا و آگاهى عمیق در دین، قرآن بخواند، ثواب ملائکه و انبیا و رسولان را خواهد داشت.»( وسائل الشیعه، ج 6 ، ص 184)
خداوند ما را جزء عاملان به قرآن قرار دهد به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
از حضرت صادق علیه السلام در روایتی نقل شده که می فرمایند: مَنْ أَفْطَرَ یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ خَرَجَ رُوحُ الْإِیمَانِ مِنْه ... .
هر کس یک روز ماه رمضان را (بدون عذر)، روزه بخورد روح ایمان از او جدا مى‌شود. (من لا یحضره الفقیه؛ ج2؛ ص: 118)
توضیحات
همانطور که همه می دانیم مسائل شرعی ای را به آن نیاز داریم واجب است یاد بگیریم؛ یکی از واجبات الهی بر مکلفین روزه ماه مبارک است که بر هر کس که معذور نیست باید روزه بگیرد و البته ترک عمدی و بدون عذر حرام و گناه بزرگ است.
امروز تصمیم داریم چند نکته در رابطه با کسانی که بالاخره شاید در ایام جهل روزه ماه مبارک رمضان را عمدا نگرفته اند بیان کنیم:
1. اگر روزه دار در ماه مبارک رمضان خدایی ناکرده عمدا و بدون داشتن عذر روزه نگیرد و یا اینکه روزه را شروع کند ولی بین روز مثلا غذا بخورد یا آب بیاشامد مرتکب گناه شده و باید توبه کند و علاوه بر وجوب قضای روزه، کفاره عمد هم بر او واجب می شود. (البته اگر کسی از روی فراموشی چیزی بخورد روزه باطل نمی شود – و اگر کسی از روی نداستن مسئله از مبطلات روزه مرتکب شود به نظر بسیاری از مراجع از جمله امام خامنه ای روزه اش باطل است و البته کفاره عمدی ندارد)
2. این کفاره افطار عمدی روزه که واجب می شود چیست؟ الف: اطعام و سیر نمودن شصت فقیر است و اگر قرار باشد طعام را به آنها بدهد باید به هر نفر یک مد طعام یعنی 750 گرم (1) از غذاهای متعارف مثل نان یا آرد یا گندم و یا برنج ... بپردازد. ب: گرفتن شصت روز روزه است که باید سی و یک روز آن پشت سر هم باشد. (2)
3. کسانی هم که به هر دلیلی وظیفه شان روزه نگرفتن است نباید به صورت علنی و در معرض نگاه عموم، چیزی بخورند و لازم است حرمت ماه مبارک را رعایت نمایند چرا این امر آسیب اجتماعی فرهنگی در جامعه اسلامی را به دنبال دارد. (3)
زائرین و مجاورین گرامی می توانند سوالات دینی خویش را با ذکر نام مرجع تقلید از سامانه تلفنی 05132020 به صورت تلفنی بپرسند.
تعجیل در فرج امام زمان علیه السلام و سلامتی مراجع عظام تقلید خاطه مقام معظم رهبری صلوات بر محمد و ال محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) شبیری: یک مد طعام 900 گرم است.)
(2) مکارم: احتیاط واجب. (رساله مراجع م 1660و 1661)
(3) امام خامنه ای، استفتاء خصوصی، کد779214، تاریخ استفتاء: 1396/03/27.
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم- بسم الله الرحمن الرحیم
خداوند در قرآن می فرماید: « فَاقْرَءُوا مَا تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ » ؛آن مقدار که برای شما میسر است، قرآن بخوانید(آیه 20 مزمل)
تلاوت قرآن اثرات فراوانی در زندگی دارد که به برخی اشاره می کنیم:
1-زدودن زنگار از قلب :پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: قلوب شما همانند آهن، زنگار می گیرد. پرسیدند جلا دهنده آن چیست؟ فرمود: تلاوت قرآن (کنز العمال، ج 2، ص 241). قلب انسان در مراحل مختلف زندگی دچار زنگارهایی می شود و اگر برای جلا دادن آن اندیشه ای نداشته باشیم هلاکت حتی به سراغ مان می آید که یکی از بهترین این راه ها برای پاک کردن زنگارها قرائت قرآن است.
2-برکت در زندگی: پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: هر خانه‌ای که در آن قرآن زیاد تلاوت شود، خیر و برکت آن افزون می گردد و اهل آن در وسعت قرار می گیرند ( کافى، ج۲، ص۶۱۰)
3-افزایش ایمان: خداوند در سوره انفال می فرماید: مؤمنان ، تنها کسانی هستند که ...هنگامی که آیات او بر آنها خوانده می شود ، ایمانشان افزونتر می گردد(آیه 2 انفال)
قرآن، قانون اساسى اسلام است با خواندن و توجه به معانى قرآن مى‌توان به اعتقادات و رفتار و چگونه زیستن خود شکل داد. و تلاوت قرآن ، مسیر هدایت و تکامل معنوی را هموار می‌سازد.
خداوند توفیق عمل به دستورات قرآن را به ما عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
در روایتی از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله نقل شده که می فرمایند: ...لِکُلِّ شَیْءٍ زَکَاةٌ وَ زَکَاةُ الْأَبْدَانِ الصِّیَام.
براى هر چیزى زکاتى است و زکات بدنها روزه است. (کافى (ط- الاسلامیه) ج 4، ص: 62)
توضیحات
در مساله 11 رساله مراجع تقلیدب یان شده مسائلی را که غالبا انسان به آن نیاز دارد واجب است بیاموزد؛ لذا چند نکته در مورد تظاهر به روزه خواری خدمت شما خوبان عرض می شود:
1. روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان بر چند گروه واجب نیست از جمله:
الف: مسافری که نمازش شکسته است.
ب: سالمندی که به جهت کهولت سن اصلا نمی تواند روزه بگیرید یا روزه برای او مشقت دارد.
ج: زن حامله یا شیردهی که به واسطه حمل یا شیردادن روزه گرفتن برای خودش یا بچه اش ضرر دارد. (1)
2. کسی که به جهت عذری روزه نمی گیرد مانند مسافر بودن یا مریض بودن یا عذرهای دیگر نباید در برابر عموم تظاهر به روزه خواری کند حتی برای چنین افرادی مکروه است که در روز ماه رمضان در خوردن و آشامیدن خود را کاملا سیر کنند. (2)
در پایان خدمت زائرین عرض می شود؛ یکی از خدمات فرهنگی و مذهبی آستان قدس رضوی پاسخگویی به صورت تلفنی و پیامکی به سوالات دینی و شرعی شاست تلفن 05132020 و پیامک 30002020 ؛ ضمنا امکان اینکه خواهران سوالات خویش را از کارشناس خانم بپرسند فراهم است.
خداوند متعال همه ما را از روزه داران واقعی ماه مبارک رمضان قرار بدهد به برکت صلواتی بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (رساله مراجع تقلید، م 1725و م 1727 و م 1728 و م 1729)
(2) (رهبری، استفتاء خصوصی، شماره 779214 تاریخ 27/3/1396 ؛ مکارم، استفتائات سایت، مبطلات روزه، خوردن و آشامیدن، حکم افطار در ملا عام برای فرد معذور)
