بیان بین الصلاتین
مسائل اجتماعی (امنیت) 
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
در روایتی رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند: نِعمَتانِ مَکفُورَتانِ: الأمنُ و العافِیَةُ.
دو نعمت است که نادیده گرفته میشود: امنیّت و سلامتی. (الخصال ج1 ص۳۴)
توضیحات
یکی از شروط جامعه سالم بحث امنیت جامعه می باشد و مردم در برقراری امنیت در جامعه نقش اساسی دارند که نکاتی در این باره ذکر می شود:
1. هرگونه تشویق و تهییج دیگران به انجام عمل حرام در جامعه جایز نیست. مثلا تشویق دیگران به تخریب وسائل عمومی و بیت المال یا تشویق دیگران به شایعه سازی برای اختلال در امنیت کشور در فضای مجازی.
2. در مواردی که جرمی اتفاق می افتد و نیاز به ورود دستگاه های نظارتی دارد لازم است که نهادهای مربوطه را که از طرف حکومت برای این کار اختصاص یافته اند، مطلع نماید. (1)
3. یکی از مسائلی که به معنای واقعی باعث ایجاد امنیت در جامعه می شود حمایت مردم جامعه اسلامی از ولایت فقیه است؛ که شروع انقلاب اسلامی با حمایت مردم از ولایت فقیه شروع شد و هر کجا که دشمنان انقلاب اسلامی خواستند شرارتی انجام دهند وقتی مردم حمایت خود را از ولی فقیه جامعه اسلامی اعلام کردند تمام نقشه های دشمن نقش برآب شد؛ از جمله همین نهم دی ماه سال 1388 بود که بعد از آن همه نقشه های شوم دشمن و ناامن کردن جامعه اسلامی، با تظاهرات چند 10 میلیونی مردم در حمایت از ولایت فقیه و میثاق امت با ولایت، همه نقشه های دشمن از بین رفت و امنیت به جامعه برگشت و در همین روز بود که مقام عظمای ولایت فرمودند: روز نهم دی روزی است که مردم مسلمان و انقلابی ایران نشان دادند که این جمله حضرت امام (ره) را که فرمودند: «پشتیبان ولایت فقیه باشید تا به مملکت تان آسیب نرسد» به خوبی در عمل به آن معتقد و پایبند هستند.
تعجیل در فرج امام زمان علیه السلام و سلامتی مراجع عظام تقلید خصوصا امام خامنه ای صلواتی بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (رساله مراجع م2187 و 2791 ، رهبری اجوبه 1055 و 1082 و 1083 و 1403 ، استفتائات جدید مکارم ج4 س521 ، تحریر ج1 کتاب مکاسب و متاجر م10)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم -بسم الله الرحمن الرحیم -گرامیداشت روز بصیرت وحماسه نهم دی
امام صادق ( علیه السلام ) درباره خطر عدم بصیرت می فرمایند: اَلْعامِلُ عَلی غَیرِ بَصیرَةٍ کالسَّائِرُ عَلی غَیرِ الطَّریقَ وَ لا یزیدُهُ سُرْعَةَ السِّیرِ مِنَ الطَّریقِ اِلّا بُعْداً.« یعنی، کسی که بدون بصیرت (بینایی) عمل کند چون کسی است که بیراهه رود (امالی شیخ صدوق، ترجمه کمره ای، ص 421)
ضعف بصیرت پیامدهای خطرناکی دارد که برخی عبارتنداز:
1-انحراف از مسیر حق و ولایت: ضعف بصیرت سیاسی سبب خواهد شد که ایمان از استحکام برخوردار نباشد و به اندک گفتاری تغییر عقیده دهد و با اندک ابهامی از راه برگردد. تاریخ گواه است که چه بسا بودند افرادی که در رکاب پیامبر(ص) جنگیدند ولی با ظهور پیامبران دروغین و کذاب مانند مسیلمه دست از دین پیامبر اکرم(ص) برداشتند و به ادیان ساختگی روی آوردند. خوارج در برابر ناطق قرآن یعنی علی بن ابیطالب ( علیه السلام ) شعار »لا حکم الا للّه« را سرمی دادند، چه کج فهمی که آنها گرفتار آن شده بودند.
2-دنیاگرایی: ضعف بصیرت سیاسی، رفته رفته زمینه راحت طلبی و دنیاگرایی را پیش خواهد کشید و دلبستگی به دنیا و فریفته شدن به زرق و برق و لذتهای دنیا را بُروز خواهد داد. راحت طلبی و گرفتار شدن در دام دنیا هر حرکت مقدسی را با شکست مواجه خواهد کرد و به راستی »حُبُّ الدُّنْیا رَأْسُ کلُّ خَطیئَةٍ« خواهد بود، یعنی دوستی دنیا اساس هر خطا و گناه است. این عامل، انسان را از یاد خدا غافل می کند
امام خامنه ای فرمودند: دنیاگرایی باعث میشود که فقط دنیای خودشان اهمیت پیدا کند و از ترس از دست دادن مال، مقام و پست، حاضر می شوند حاکمیت باطل را قبول کنند و در مقابل باطل نمی ایستند و از حق طرفداری نمی کنند و وقتی این جوری شد، با شهادت حسین بن علی ( علیه السلام ) آغاز می شود (21 / 5 / 1375)
3-تفرقه و دودستگی: انسانهایی که از آگاهی و روشن بینی برخوردار نیستند بر اثر عدم درک صحیح و جهل نسبت به همه جوانب یک حادثه به وحدت نمی رسند و بین آنان اختلاف می افتد. خداوند می فرماید: »فَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُم بَینَهُمْ زُبُراً کلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَیهِمْ فَرِحُونَ.« (مؤمنون: 53) یعنی، آنگاه مردم امور دین خود را پاره پاره کرده و در آیین فرقه فرقه شدند و هر گروهی به آنچه نزد خود پسندیدند دلخوش گشتند.
خداوند بصیرت واقعی به همه عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
شرایط نماز مسافر (حرام نبودن سفر)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
برای اینکه نماز مسافر شکسته شود شرایطی وجود دارد یعنی باید تمام آن شرایط وجود داشته باشد که نماز شکسته شود که در این رابطه به دو نکته اشاره می شود:
1. یکی از شرایط شکسته شدن نماز در سفر این است که سفر حرام نباشد و چنانچه سفر انسان سفر حرامی باشد باید در مسافرت نمازش را کامل بخواند.
2. حرام بودن سفر دارای مصادیق مختلفی است گاهی اوقات خود سفر گناه است مثل اینکه خانمی برای سفری که شرعا واجب نیست مثل زیارت حضرت رضا علیه السلام بدون اجازه شوهر سفر کند یا به نظر اکثر مراجع تقلید فرزندی که با منع و نهی یکی از والدین سفر کند و سفر کردن سبب اذیت و ناراحتی والدین شود. (1)
و یا گاهی اوقات هدف از سفر مسافر، گناه و حرام است مثل اینکه فرد برای معامله حرامی یا به هدف ارتباط نامشروعی به مکانی سفر کند یا به هدف شرکت در یک مجلس حرام، مسافرت کند. که در همه این موارد سفر گناه و معصیت است و نمازهای مسافر کامل است. (2)
زائرین و مجاورین گرامی می توانند سوالات دینی خویش را با ذکر نام مرجع تقلید خویش به سامانه 30002020 پیامک کرده و پاسخ را مطابق نظر مرجع تقلید دریافت نمایند.
خداوند متعال سفر مسافرین اسلام خاصه سفر زائرین حضرت رضا علیه السلام را بی خطر بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (امام خامنه ای: اگر از موارد مستحبی و مکروهات باشد، اطاعت از والدین در اینگونه موارد واجب نیست، ولی اذیت نمودن آنها با کارهایی همچون اظهار انزجار و راندن و طرد کردن آنها هم جایز نیست. اگر از سایر موارد باشد، هر جا که مخالفت با پدر و مادر موجب ناراحتی و اذیت قابل توجه آنان شود جایز نیست. آیت الله سیستانی: اگر علت اذیت شدن آنان دلسوزی شان برای فرزند باشد، هر چند نهی نکرده باشند.)
(2) (عروه الوثقی، فصل فی صلاه المسافر، الشرط الخامس، قبل از مساله27 ؛ توضیح المسائل مراجع، نماز مسافر، شرط پنجم و م 1295) (عروه الوثقی، فصل فی صلاه المسافر م32 ؛ رساله مراجع م1302)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم -بسم الله الرحمن الرحیم -
خداوند در قرآن می فرماید: یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ یَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقاناً :اى کسانى که ایمان آوردهاید، اگر از خدا پروا کنید براى شما نیرویى جدا کننده(تشخیصدهنده حق از باطل) قرار مىدهد (انفال، آیه 29).
بصیرت صفتی است که به شخص، توانایی شناخت راه حق و باطل از یکدیگر را می دهد. در روایات راهکارهایی برای بدست آمدن بصیرت نقل شده است که برخی را عرض می کنیم:
1-تقوا: یکی از راهکارهای عملی جهت دست یابی به بصیرت رعایت تقوای الهی می باشد همانطور که د رآیه خوانده شده ،ذکر شد، پرهیزگاری و انجام واجبات و پرهیز و دوری از محرمات، به انسان نورانیت و روشن بینی درونی می بخشد به گونه ای که انسان در پرتو آن می تواند حق و باطل را از هم تشخیص دهد
2- تفکر و تعقل: امام صادق علیه السّلام به ما چنین می‌آموزد:«فانّ التفکّر حیاة القلب البصیر کما یشمی المستنیر فی الظلمات بالنّور»(وسایل،ج6،ص170)
بنابراین،همان‌گونه که با کمک نور در تاریکی‌ها راه می‌پیماییم،اندیشه نیز به منزلهء نور قلب یا عقل،ما را به بصیرت می‌رساند
3-نشست و برخواست با اهل بصیرت وعلما: از آنجا که انسان همواره در حال آموزش است و یکی از مهمترین شیوه های آموزش تقلید از دیگران و مشابه سازی است همنشینی با هر گروهی انسان را به آنها مشابه می سازد. به همین دلیل در تعالیم اخلاقی اسلام از همنشینی با بدان نهی شده و به همنشینی با خوبان بسیار تاکید شده است. »حضرت علی علیه السلام می فرماید: (غرالحکم، 9794): با دانشمندان و آگاهان همسایه شو تا بینا (بصیر) شوی.
4- عبرت گیری از تجربه ها گذشتگان؛ یکی از عوامل کسب بصیرت سیر و گردش در زمین و مطالعه احوال گذشتگان از خوب و بد است که عاقبت آنها چه شد و کدامیک عزیزتر و سعادتمند بودند.از این جهت در قرآن آمده است که: (لقد کان فی قصصهم عبرةٌ لاولی الألباب).:به راستی در سرگذشت آنان، برای خردمندان عبرتی است(آیه 111 سوره یوسف)
خداوند بصیرت در دین و دنیا به ما عنایت بفرماید به برکت صلوات برمحمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
در روایتی حضرت صادق علیه السلام می فرمایند: مَنْ زَارَنَا بَعْدَ مَمَاتِنَا فَکَأَنَّمَا زَارَنَا فِی حَیَاتِنَا
هر کس ما را بعد از وفاتمان زیارت کند، گویا ما را در حال حیات زیارت کرده است. (وسائل الشیعه ج14 ص322)
توضیحات
از مستحباتی که نسبت به آن سفارش شده است، زیارت قبور مطهر اهل بیت علیهم السلام است، اما باید توجه داشت که در هنگام تشرف به حرم مطهر مسائلی وجود دارد که واجب است آنها رعایت شود که به چند مورد اشاره می شود:
1. آنچه زائرین عزیز در هنگام زیارت باید توجه وی‍‍ژه‌ای داشته باشند این است که زیارت مستحب است و آزار و اذیت دیگران حرام است؛ لذا در هنگام عبور و مرور در صحن ها و رواقها یا خواندن زیارت و دیگر شؤون، باید مواظب باشیم که زیارت همراه با اذیت و آزار زائرین نباشد.
2. کسی که عذر شرعی دارد (جنب و حائض) می‌تواند برای زیارت به صحنها و رواقهای حرم مشرف شود اما توقف در مساجد حرم مثل مسجد گوهرشاد و صحن مسجد، حرام است؛ البته می تواند از یک درب داخل و از درب دیگر بدون توقف خارج شود. و همچنین به فتوای اکثر مراجع تقلید از جمله امام خامنه ای توقف زیر گنبد مطهر نیز، حرام است. اما حرم امام زاده ها اگر مسجد نداشته باشد این حکم را ندارد. (1)
3. بیرون بردن اموال حرم مانند قرآن و کتب ادعیه و مهر یا ویلچر(مگر اینکه مجوزی برای این کار وجود داشته باشد.) و مانند آن شرعا حرام است هر چند برای مدت کوتاهی باشد یا به عنوان تبرک باشد. و اگر کسی اموال حرم را خارج کرده، باید فورا برگرداند.
خدواند متعال توفیق زیارت با معرفت به همه ما عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) مشهور: توقف در زیر گنبد حرام است. زنجانی(فتوی)، گلپایگانی، صافی، بهجت (بنابر احتیاط): ورود حرام‌است. (توضیح المسائل مراجع، مساله 355 ؛ تحریر الوسیله، القول فی احکام الجنب ؛ رساله آموزشی، ج1 درس: 20 ص: 88)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم -بسم الله الرحمن الرحیم -گرامیداشت روز بصیرت وحماسه نهم دی
خداوند در قرآن می فرماید: لَقَدْ کُنْتَ فِی غَفْلَةٍ مِنْ هَٰذَا فَکَشَفْنَا عَنْکَ غِطَاءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدِیدٌ: تو (ای آدمی) از این (روز سخت مرگ) در غفلت بودی تا آنکه ما پرده از کار تو برانداختیم و امروز چشم بصیرتت بیناتر گردید(آیه 22 سوره ق)
در روایات عواملی به عنوان موانع بصیرت ذکر شده است که برخی را عرض می کنیم:
1-دلبستگی به دنیا: اصولاً دلبستگی و دوستى به یک چیز مانع درک حقیقت است؛ زیرا همان علاقه و محبت، انسان رابه سمت خود مى کشاند وازدرک چیزهاى دیگرمحروم مى کند. امام علی ( علیه السلام ) می فرماید: بدرستى که دنیا جایگاه فتنههاست، کسى که آن را طلب کند او را هلاک کند؛ و هر که به سوی او نظر کند، چشم بصیرت را از او می گیرد (شرح غرر الحکم، ج۲، ص۶۳۷) مثل «عمر سعد» ها که به خاطر دلبستگی دنیا ، چشم بصیرت خود را کور کردند.
۲-هواپرستی وگرفتار شدن به شهوات ولذت ها:امیرالمومنین علیه السلاممی فرماید : هرگاه چشم ظاهری ، شهوت را ببیند چشم دل انسان نسبت به عاقبت کار کور گردد .» (تصنیف غرر الحکم ، ص 305)
مقام معظم رهبری فرموده اند : سیاست امروز سیاست اندلسی کردن ایران است (۶ /۱/ ۱۳۸۱) چراکه وقتی جامعه ای مشغول و گرفتار شهوات شد دیگر بصیرت خور را نسبت به مسائل پیرامونی از دست می دهد و همچون اندلس ممکن است کشور را تقدیم کفار نماید .
3-غفلت و لجاجت : امام علی ( علیه السلام ) می فرمایند: ادامه یافتن غفلت، دیده بصیرت را کور می سازد( غرر الحکم، ح۵۱۴۶)
مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند: «بعضى اشخاص، لجبازند و هر چه انسان حقیقت را در مقابل‌شان قرار مىدهد، روى موضع لجوجانه ی خود اصرار مىکنند. چنین رویّهاى، انسان را از حقیقت دور مى‌کند.( ۱۲/ ۸/ ۱۳۷۷)
خداوند بصیرت در دین و دنیا به ما عنایت بفرماید به برکت صلوات برمحمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
از حضرت رضا علیه السلام روایت است که می فرمایند: الصَّغَائِرُ مِنَ الذُّنُوبِ طُرُقٌ إِلَى الْکَبَائِرِ، وَ مَنْ لَمْ یَخَفِ اللَّهَ فِی الْقَلِیلِ لَمْ یَخَفْهُ فِی الْکَثِیر
گناهان کوچک راه‌هاى گناهان بزرگ هستند. کسى که از خداى تعالى در گناه کوچک ترس نداشته باشد، در گناهان بزرگ هم از او نمى‌هراسد. (عیون الاخبار ، ج2، ص180)
توضیحات
چند نکته در مورد مراجعه به پزشک نامحرم:
1. رعایت نگاه و پوشش در مقابل هر نامحرمی واجب است و فرقی نمی‌کند که نامحرم فامیل باشد یا غیر فامیل و همکار باشد یا غیر همکار.
2. اگر بیمار بخواهد به پزشک غیر همجنس خودش مراجعه کند مثل اینکه خانم بخواهد به پزشک مرد مراجعه کند، چنانچه مداوا یا معاینه مستلزم لمس بدن یا نگاه به قسمتهای غیر مجاز (نگاه به غیر گردی صورت و دستها تا مچ باشد) باشد، مراجعه کردن حرام است هر چند پزشک غیر همجنس به نظر اکثر فقهاء از جمله امام خامنه ای تخصص و مهارت بیشتری داشته باشد؛ بنابر این بیمار نمیتواند برای سونوگرافی یا تزریقات به پزشک غیر همجنس خود مراجعه کند البته در صورتی که ضرورت و اضطراری در میان باشد مثل اینکه همجنس نتواند بیماری را درمان کند، در این صورت به مقدار ضرورت جایز است. (1)
3. به نظر اکثر فقها پزشک نمیتواند بدون ضرورت به بدن جنس مخالف نگاه غیر مجاز داشته باشد و یا بیمار نامحرم را لمس کند. (2)
خدواند متعال توفیق شناخت گناه و ترک معصیت را به همه ما عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) آیت الله سیستانی، تبریزی: در صورتی که درمان اضطرار داشته باشد و پزشک غیر همجنس تخصص و مهارت بیشتر داشته باشد اشکالی ندارد. (منهاج الصالحین، ج3 کتاب نکاح م 21)
(2) (صرفا جهت اطلاع: مخالف؛ آیت الله سیستانی، تبریزی) (منهاج الصالحین، ج 3 کتاب نکاح م 21 ؛ استفتائات مکارم ج1 س1572 ؛ بهجت، استفتائات ص: 30 س 5 و6 ؛ حضرت امام، استفتائات ج 3 س 48 و 49 ؛ فاضل ج1 س 2088 ؛ هدایه العباد ج2 م 22 ؛ (عروه، کتاب نکاح م 35 ؛ منهاج سیستانی م14و م 15 و م20 و م 21 و م 22 ؛ تحریرالوسیله، کتاب نکاح م22 ؛ رساله مراجع مساله 2441)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم -بسم الله الرحمن الرحیم
امام صادق ( علیه السلام ) و امام کاظم ( علیه السلام ) حضرت ثامن الحجج ( علیه السلام ) را به جهت علم زیادش عالم آل محمد نامیدند (کشف الغمه ،ج ۳ ،ص 107)
2. ابراهیم بن عباس می گوید : هرگز ندیدم از حضرت رضا چیزی بپرسند مگر اینکه آگاه بود و هیچ کس را آگاه تر از او به تاریخ گذشته تا زمان خودش ندیدم ، مأمون همواره او را با سوالات گوناگون امتحان می کرد و او با جواب کامل به وی پاسخ می داد. (عیون الاخبار الرضا ( علیه السلام ) ، ۲/۱۸۰ .)
3. محمد بن عیسی یقطینی می گوید : از پاسخ هایی که حضرت رضا ( علیه السلام ) به سوال های مردم داده بود پانزده هزار مساله جمع آوری کردم. (الغیبه،شیخ طوسی،ص 52)
4. مأمون از کشور ها و ادیان مختلف جهان دانشمندان و صاحب نظران را دعوت می کرد و از آنها درخواست مناظره با امام ( علیه السلام ) را می نمود و هر بار بعد از مناظره تمامی دانشمندان به علم بالای امام ( علیه السلام ) اعتراف می کردند .
در مدینه نیز دانشمندان و عالمان هرگاه سوالی به ذهنشان فشار می آورد نزد امام ( علیه السلام ) می رفتند و ایشان پاسخ سوالات را می دادند .
5. امام ( علیه السلام ) به چندین زبان زنده دنیا در زمان خود مسلط بود و با هر دانشمند که مأمون می آورد با زبان خود آنها صحبت می کرد . مأمون می گوید : من فکر می کنم کسی در روی زمین داناتر از این مرد وجود ندارد. (عیون اخبار الرضا ، ج ۲ ، ص ۱۸۰ )
6. امام ( علیه السلام ) تفکر و عقلانیت را مهمتر از نماز و روزه می دانند و آن را عبادت خوانده اند.
خداوند توفیق علم و عمل به دستورات اهل بیت را به ما عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
از حضرت صادق علیه السلام روایت است که می فرمایند: مَنْ سَرَّهُ أَنْ تُسْتَجَابَ دَعْوَتُهُ فَلْیُطَیِّبْ مَکْسَبَهُ
هر که بخواهد دعایش مورد اجابت قرار گیرد، باید کسب خود را پاک و طاهر گرداند. (وسائل الشیعة، ج7، ص: 84)
توضیحات
گاهی اوقات دوست یا آشنایی از انسان درخواست می کند که کالایی را برای او خریداری کنیم، حال اگر در هنگام خرید، فروشنده تخفیفی بدهد، می توان مبلغ تخفیف را بدون اطلاع برای خودش بردارد و قیمت کالا را بدون تخفیف از دوستش دریافت کند؟
در پاسخ عرض می شود که اگر کالا را برای او خریداری می کند، نمی تواند مبلغ تخفیف را برای خودش بردارد و باید قیمت خرید با تخفیف را، اعلام کند.
اما اگر مثلا قبل از وکالت، کالا را برای خودش خریداری کند و سپس به قیمت بیشتر به سفارش دهنده بفروشد، اشکالی ندارد و نیازی نیست که این مطلب را به سفارش دهنده بگوید و همه اینها بشرط این است که سفارش دهنده خرید را از فرد خاصی معلوم نکرده باشد. (1)
توصیه می شود در این مساله و مسائل دیگر از کارشناسان مسائل شرعی سوال شود؛ که در همین رابطه می توانید با سامانه تلفنی 32020 با پیش شماره 051 تماس حاصل فرمایید.
إن شاء الله خداوند متعال روزی حلال را نصیب همه ما بگرداند به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (آیت الله سیستانی: اگر در وکالتِ خرید و فروش، عقد انصراف به غیر وکیل داشته باشد، وکیل نمی تواند جنس خود را به سفارش دهنده بفروشد.) (تحریر الوسیله، کتاب الوکاله، م 38 ؛ ادمین، شماره استفتاء 758386 ، تاریخ 28/1/1396 ؛ منهاج الصالحین، ج2 ، م 1304 ؛ هدایه العباد، کتاب الوکاله، م 38 ؛ سایت مکام، استفتائات، کلیات وکالت)
(رساله آموزشی، ج2 درس 13 ص: 54 ؛ اجوبه الاستفتائات، س 1251 ؛ مکارم، استفتائات سایت، مشاغل، احکام اصناف و مشاغل)
گفتار روز
توضیحات
خداوند در قرآن درباره اهمیت و عظمت مقام علم؛ می فرماید: « قل هل یستوی الذین یعلمون و الذین لایعلمون... ؛
[ای پیامبر!] بگو: آیا کسی که عالم است با کسی که نمی داند برابر است». ( زمر ، آیه 9 )
از آنجا که دین اسلام آخرین و کامل ترین دین است و یکی از ارزشها کسب علم است , در باره علم بسیار سفارش کرده است که نکاتی در این زمینه عرض میشود:
1. معجزه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم قرآن است که کتابی سراسر معارف و حکمت است و این خودنشان از اهمیت علم در اسلام دارد زیرا می دانید که معجزه دیگر انبیاء کتاب نبوده است و معجزاتی داشته اند که مشاهده ای و تجربی بوده است.
2. قرآن هم سخن خود را با (اقرا)« خواندن » ، « علم » و « کتابت » آغاز کرد و پیوسته مسلمانان را به تفکر و تدبر درهر چه آفریده شده است ، فرا خوانده است.
3. علم اموزی از گهواره تا گور سفارش شده است (اطلبواالعلم من المهد الی اللحد)
4. بخاطر آموختن علم، سفر و مهاجرت به دورترین نقاط سفارش شده است (اطلبواالعلم ولو بالسین)
5. علم آموزی برای همه اعم از زن و مرد است(طلب علم فریضه علی کل مسلم و مسلمه)
خداوند ما را جزء عالمان دین قرار دهد به برکت صلوات برمحمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
حضرت کاظم علیه السلام می‌فرمایند: إِنَ الصَّلَاةَ فِی الصَّفِ الْأَوَّلِ کَالْجِهَادِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
نماز در صفِ اولِ جماعت، مانند جهاد در راه خداست. (من لایحضره الفقیه ج1 ص385 ح1140)
توضیحات
امروز قصد دارم چند مساله شرعی درباره احکام نماز جماعت، خدمتتان عرض کنم:
1. در نماز جماعت، بعد از تکبیرِ امام، اگر صف جلو آماده‌ی نماز و تکبیر گفتنِ آنها نزدیک باشد، کسانى که در صف بعد ایستاده اند، مىتوانند تکبیر بگویند. (1)
2. کسی که مسافر است و یا دیر به جماعت رسیده، اگر بخواهد در رکعت سوم یا چهارم اقتدا کند، چنانچه در حالی که امام ایستاده، بخواهد اقتدا کند، باید حمد و سوره را آهسته بخواند، و اگر برای خواندن سوره وقت ندارد، باید حمد را تمام کند و به فتوای تعداد زیادی از مراجع تقلید از جمله امام خامنه‌ای، در رکوع، خود را به امام جماعت برساند. (2)
3. اگر می‌داند که برای خواندن حمد، زمان کافی ندارد (بنا بر احتیاط واجب) باید صبر کند تا امام به رکوع برسد، بعد اقتدا کند؛ لذا در حالی‌که امام بعد از تکبیر در حال رفتن به رکوع است نیز اقتدا نکند. (3)
نکات و مسائل شرعی دقیق و جزئی هستند و در برخی موارد هم، نظرات مراجع متفاوت است که عزیزان لازم است مطابق نظر مرجع خودشان عمل کنند؛ سامانه تلفنی 32020 با پیش شماره 051 به صورت شبانه روزی آماده پاسخگویی و خدمت می‌باشد که می‌توانید سوالات فقهی و اعتقادی‌تان را به صورت تلفنی مطرح کنید.
قبولی طاعات و عبادات، به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (ولى احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود. مشهور؛ مکارم: انتظار کشیدن خلاف احتیاط است. بهجت: زودتر تکبیر گفتن بر خلاف احتیاط است.) (رساله مراجع م 1418 ؛ بهجت استفتائات ج2 س2672)
(2) (امام خامنه‌ای، آیات عظام خوئی، بهجت، فاضل، تبریزی، سیستانی، مکارم، وحید: خودش را به رکوع برساند. آیت الله سیستانی: اگر برای تمام حمد وقت ندارد، حمد را قطع کند و با امام به رکوع برود.) (امام خامنه‌ای، سایت ادمین، استفتاء شخصی ؛ رساله مراجع م1442)
(3) (رساله مراجع م 1441)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم -بسم الله الرحمن الرحیم
امام علی ( علیه السلام ) تبعیت از هوای نفس را مانع رشد عقل می دانند و می فرمایند: «طاعَةُ الهَوى تُفْسِدُ الْعَقلَ»: هوا پرستى عقل را فاسد مى‌کند» ( تصنیف غرر الحکم، ص 65)
برخی از موانعی که بازدارنده رشد عقل هستند عبارتند از:
1-شهوت و هوای نفس: اگر هوى وهوس فرماندهى عقل را در دست بگیرد و اسیر تمایلات شهوانى شود، این انحراف ممکن است آن قدر زیاد شود که چنین انسانى از صراط مستقیم دور گردد، و مانند چهارپایان بلکه پستتر از آنها شود، چنین شخصی عقلش از رشد باز می‌ایستد، امام علی (علیه‌السلام) میفرماید: «چه بسیار هوى و هوسهایى که عقلها را تحت سلطه خود در آورده و آنها را اسیر کرده است».(بحار،ج 66 ص 410)
شهوت پرستى، حق را در نظر او باطل و باطل را در نظر او، حق جلوه مىدهد و اگر شخص در صدد کنترل شهوت خود نباشد غلبه شهوت به مرور زمان عقلش را فاسد می کند
2-غضب: جنون و دیوانگی و از دست دادن هر نوع کنترل بر اعصاب که ریشه بسیاری از قتل‌ها و خشونت‌ها و تصمیمات عجولانه است محصول خشم و غضب است که از خطرناکترین حالات انسانی است که باعث زوال عقل انسان میشود، که گاه یک جرقّه از خشم تدریجاً تبدیل به دریایى از آتش مىشود، و خانهها و شهرها را در کام خود فرو مىبرد، همه این حالات خطرناک به خاطر فاسد شدن عقل در پرتو خشم و غضب است، امام علی (علیه‌السلام) میفرماید:
«غضب عقل آدمى را فاسد مى‌کند، و انسان را از کار صحیح دور مىسازد»(شرح غررالحکم،ج 1 ، ص 357 )
3-غفلت و بی توجهی:
اگر انسان از دین و مسائلی که توشه آخرت را فراهم می‌کند غافل شود و سرمست غرور و لذتهای زود گذر زندگی گردد عقل خود را در معرض آسیب‌های فراوان قرار داده است، امام علی (علیه‌السلام) می میفرماید: «دوام غفلت، کور کننده و نابود سازنده بصیرت است»(شرح بر غرر الحکم، ج 4، ص 22)
4-عجب و خود بینی:
بزرگ دانستن خود و کوچک شمردن دیگران، همچون پرده‌اى سیاه و ظلمانى بر چشم عقل انسان مغرور فرو مىافتد و او از دیدن حقایق باز مىماند، واقعیّت‌ها را غیر از آنچه هست تصوّر مى‌کند و که علاوه بر ارتکاب گناهان مختلف قوه عقل او روز به روز کاهش می‌یابد و به سمت انقراض پیش می‌رود، امام علی (علیه‌السلام) میفرماید:«عجب و خودبینى عقل را فاسد مى‌کند»(تصنیف غرر الحکم، ص 65)
خداوند عقل کامل به همه ما عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
در بین احکام شرعی یکی از احکام بسیار مورد نیاز و مورد مبتلا مسائل وضو و غسل است که امشب قصد داریم به دو نکته از آن اشاره کنیم:
1. در اعضاء وضو و غسل نباید مانعی از رسیدن آب بر روی اعضا وجود داشته باشد و در صورت وجود مانع باید قبل از انجام وضو و غسل برطرف شود هر چند برطرف کردن آن هزینه داشته باشد؛ لذا اگر بر روی دست، چسب یا لاک باشد باید برای وضو برطرف شود حتی اگر بعد از انجام وضو و غسل و خواندن نماز، مانعی در اعضاء وضو مشاهده نماید مثل چسب یا لاک و بداند که این مانع هنگام وضو و غسل بوده است آن نماز را باید با طهارت صحیح دوباره بخواند و باطل است. (1)
2. با وجود مانع وقتی گفته می شود وضو باطل است یعنی باید بعد از برطرف کردن مانع دوباره از ابتدا وضو را انجام دهد؛ اما در غسل مساله فرق می کند و غسل به طور کامل باطل نیست بلکه لازم است با برطرف کردن مانع غسلش را کامل کند توضیح مسئله این است که: اگر غسل به صورت ترتیبی انجام شده باشد و مانع در سمت چپ بدن باشد، با برطرف کردن مانع و شستن همان قسمت به نیت غسل به وظیفه عمل شده و لازم نیست دومرتبه حمام برود. اما اگر مانع در سمت راست بدن باشد، مطابق نظر مراجعی که در غسل بین سمت راست و چپ بدن ترتیب را واجب می دانند لازم است بعد از برطرف کردن مانع و شستن همان قسمت از سمت راست کل سمت چپ نیز به نیت غسل شسته شود و مقام معظم رهبری در این ترتیب احتیاط دارند. (2)
می توانید برای توضیحات بیشتر با شماره تلفن 05132020 تماس بگیرید و یا به شماره 30002020 پیامک دهید و سوالات شرعی و دینی خود را سوال کنید.
خداوند متعال توفیق عمل به وظائف شرعی را به همه ما عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد وآل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) مکارم: اگر مانع به مقدار دو میلی متر باشد برای وضو اشکال ندارد. (رساله مراجع مساله 338)
(2) مکارم: اگر مانع به مقدار اندازه دو میلی متر باشد غسل صحیح است. (رساله مراجع م 377 ؛ رساله آموزشی، ج1 درس 19 ؛ توضیح المسائل جامع م ج1 م 444)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم—بسم الله الرحمن الرحیم---
خداوند درباره حجاب می فرماید: وَلَا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا: ( زنان با ایمان):زیورهاى خود را آشکار نگردانند مگر آن چه طبعاً از آن پیداست(آیه 31 نور)
ام سلمه نقل مى کند که بعد از نزول آیه «یدنین علیهن من جلابیبهن» زنان انصار از منازلشان با پوشش هاى مشکى خارج مى شدند به گونه اى که به نظر مى رسید بر سر ایشان کلاغى نشسته است. (الدر المنثورسیوطی، ج 5، ص 221)
از تاریخ استفاده میشود که در صدر اسلام حتی یهودی و نصاری هم نوعی حجاب داشتند. البته حجابهای آنان با حجابهای مسلمین فرق داشته است.
برای اثبات حجاب اجباری استدلال میشود که :
1-اصل وجوب حجاب در آیه نقل شده( 31 نور) و دهها روایت نقل شده است.
2-امر به معروف ونهی از منکر نیز واجب است
3-نهی از منکر عملی از وظایف حکومت اسلامی است (اَلَّذینَ إن مَکَّناهُم فِی الأرضِ ... اَمَروا بِالمَعروفِ و نَهَوا عَنِ المُنکَرِ : کسانی که چون در زمین به آنان توانایی دهیم .. به کارهای پسندیده وا می دارند و از کارهای ناپسند باز می دارند )
بنابراین چون بدحجابی منکر است، مبارزه با بی حجابی و داشتن حجاب اجباری است
4-از طرفی عمل به قوانین هر جامعه ای لازم است و در جمهوری اسلامی حجاب در قانون اساسی آمده است(مثل : عمل به قوانین رانندگی)
خداوند حجاب فاطمی به زنان ما عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
از حضرت باقر علیه السلام روایت شده که فرمودند: ... لایحلُّ لِاَحدٍ أن یشْتَرِیَ منَ الخُمسِ شَیئاً حَتّی یصِلَ الَینا حَقَّنا
هیچ کس اجازه ندارد از مالی که به آن خمس تعلق گرفته چیزی بخرد تا اینکه حق ما را به ما برساند. (الکافی(ط-الاسلامیه) ج 1 ص: 545)
توضیحات
چند نکته درباره خمس:
1. اگر کسی از درآمد سالیانه اش که خداوند به او لطف کرده در پایان سال خمسی اش مقداری اضافه بیاید، با وجود قیود و شرایطی باید یک پنجم آن را در راه خداوند پرداخت نماید که به این یک پنجم خمس گفته می شود.
2. کوتاهی در این واجب گناه است و فرقی بین زن و مرد، مجرد و متأهل، مستقل و غیر مستقل کارمند و کاسب یا کارگر نیست.
3. اگر بر کسی خمس واجب شد و او در آن زمان توان پرداخت خمس را نداشت باید به دفتر مرجع تقلید خود مراجعه نماید تا برای تاخیر در پرداخت خمس مهلت بگیرد.
4. کنار گذاشتن پول خمس در گوشه منزل یا جای دیگر کافی نیست و باید آن را به دفتر مراجع تقلید تحویل دهد؛ البته خمس احکام دقیقی دارد که بهترین راه برای بررسی و پرداخت آن دفتر مرجع تقلید است. (2)
خداوند متعال محبت دنیا را از دلها خارج بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (رساله مراجع مساله 1765و1790و1791و1792 ؛ اجوبه الاستفتائات س924 ؛ تبریزی س882 ؛ جامع المسائل فاضل ج1 س902 ؛ جامع الاحکام صافی ج1 س773 و 774 ؛ تحریر الوسیله، کتاب الخمس ؛ نوری م 1748 ؛ احکام الواضحه فاضل ص303 ؛ هدایه العباد صافی م1620 ؛ منهاج الصالحین سیستانی ج1/392 ؛ خویی، وحید منهاج ج1/348 ؛ جامع المسائل ج1 س645)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم-بسم الله الرحمن الرحیم
خداوند در قرآن درباره منافقین که میخواهند به دین حداقلی اکتفا کنند و برخی از مسائل اسلام را کنار بگذارند، می فرماید: یَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَ نَکْفُرُ بِبَعْضٍ وَ یُریدُونَ أَنْ یَتَّخِذُوا بَیْنَ ذلِکَ سَبیلاً: (یهودیان و اهل کتاب و منافقین) می گویند: به بعضی ایمان می آوریم ، و بعضی را انکار می کنیم و می خواهند در میان این دو ، راهی برای خود انتخاب کنند .
برخی میخواهند با شعار گول زننده اسلام رحمانی برخی از مسائل دین را کنار بگذراند که اشکالاتی به این نظر مطرح است:
1. در این تفکر آیات جهاد و سختگیری با منافقین (اشداء علی الکفار؛ واغلظ علیهم) و آیات شهادت کنار گذاشته میشود .
2. رحمانیت خدا به همراه (شدید العقاب و شدید المحال؛ منتقم؛جبار، قهار) است و همچنین در سوره برائت، بیزاری از کفار و اعلان جنگ با آنها را بیان نموده است.
3. اسلام دین مبارزه با طاغوت و ظلم است ( و اجتنبوا الطاغوت) است .
4. خیلی از احکام اسلام مثل جهاد،نهی از منکر؛ حدود و دیات احکام حکومتی است و بادین حداقلی نمیسازد.
5. وظیفه حکومت (هدایت فرهنگیِ جامعه به سوی ارزش‌های الهی) و (به بهشت بردن مردم) با استفاده از فراهم کردن زمینه خوبیها و نهی از منکر است، و نمیتواند بی تفاوت باشد.
خداوند توفیق شناخت دین و عمل به دستوراتش را به ماعنایت فرماید به برکت صلوات برمحمد وآل محمد
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
یکی از مسائلی که برای خیلی از افراد در برخی نمازها به وجود می آید شک در رکعات نماز است که مثلا نمی داند 3 رکعت خوانده یا 4رکعت؟ اینکه دو طرف ذهنیت 50% است، که در این صورت می دانیم شخص باید بنا را بر رکعت 4 گذاشته و نماز را تمام کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط بخواند؛
اما مسئله امروز این است که شخصی در تردید در رکعات به یک سمت احتمال بیشتر دهد مثلا در همین مثال قبل اگر80% در ذهنش است که 3 رکعت خوانده اینجا وظیفه چیست؟ (که اصطلاحا به این حالت گمان در رکعات نماز گفته می شود.)
پاسخ: چنانچه نمازگزار نسبت به رکعات نماز گمان داشته باشد (احتمال بیشتر به یک طرف می دهد)، این گمان در رکعات نماز، دقیقا حکم یقین را دارد. مثلا در همین سوال کسی که در تردید بین 3 و 4، احتمال بیشتر به رکعت سوم می‌دهد لازم است بنا را بر 3 بگذارد و کاملا عادی نمازش را تمام کند و وظیفه ای ندارد. دقیقا مانند کسی که یقین دارد رکعت سوم است.
البته باید دقت کنیم کسی هم که مثلا شک پنجاه پنجاه برایش رخ می دهد، وظیفه این است که مقداری فکر کند تا شاید شکش برطرف شود و چنانچه مقداری فکر کرد و به یک طرف، احتمال بیشتر داد، مطابق همین مسئله بنا را بر همان طرف بگذارد. (1)
می‌توانید سوالات دینی خود را با ذکر نام مرجع تقلیدتان به سامانه 30002020 پیامک کرده و پاسخ را مطابق نظر همان مرجع دریافت نمایید.
خدای رحمان، به همه ما توفیق حضور قلب در نماز را عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد و ال محمد.
منابع و نکات توضیحی:
(1) (رساله مراجع م 1166 و م 1234)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم -بسم الله الرحمن الرحیم
خداوند در قرآن می فرماید: یا وَیْلَتى لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلاً : واى بر من! کاش فلانى را دوستِ خود نگرفته بودم.(آیه 28 فرقان)
برای اینکه بتوانیم گناه را ترک کنیم باید اموری را رعایت کنیم:
1-دوری از دوستان و آشنایان گنهکار: در آموزه‌های دینی انسان به آئین و مرام همنشین خود خوانده شده است. شخصیت و موقعیت هر کس را از طریق همنشینانش می‌توان محک زد. بنابر این برای پرهیز از گناه و لغزش نباید با کسانی که گناه می‌پراکنند، معاشرت نمود.پیامبر فرمود: «المرءُ علی دین خلیله و قرینه» (وسائل الشیعه، ج 4، ص 207)روش آدمی بر طبق مذهب و سیرۀ دوست صمیمی اش خواهد بود.
2-فکر مرگ: یکى از چیزهاىی که بسیار مفید است که فکر گناه را یا از بین مىبرد و یا کم مى‌کند که این به شدت و ضعف فرو رفتن در فکر مرگ بستگى دارد اگر انسان با این واقعیت انس بگیرد و مردن را باور دل سازد نقشى سازنده و بالا برنده دارد. قال امیرالمؤمنین على ( علیه السلام ) : یاد مرگ دل را از تعلق به شهوات جدا مىسازد و انسان را از گناه و فکر گناه باز مىدارد(غرر الحکم ج2 ص 270)
3- تفکر در عواقب زیان بار گناه: اگر انسان توجه کامل داشته باشد که معصیت افزون بر آثار سوء دنیوی، چه عذاب های غیر قابل تحمل اُخروی به دنبال دارد، مطمئناً از گناه دوری می جوید.
قرآن میفرماید: «(در روز قیامت) گناهکار دوست دارد که فرزندان، زن، برادر، همة خویشان و همة اهل زمین را فدا می کرد تا از عذاب نجات می یافت، (ولی) چنین نیست، (بلکه) آن آتش شعله کش است و ...»(آیه11-15 معارج)
4- جایگزین سازى اعمال و عادات نیکو؛ مانند: شرکت دائمى در نماز جماعت، خواندن نماز شب، زیارت اهل قبور، دعا.
خداوند توفیق ترک گناه به همه عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
گفتار روز
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
از حضرت رضا علیه السلام روایت شده که فرمودند: لَیسَ مِنّا مَن غَشَّ مُسلِماً اَو ضَرَّهُ اَو ما کَرَهُ.
هر کس در حق مسلمانی خیانت کند یا به او زیانی وارد سازد یا به او نیرنگ زند از ما نیست. (وسائل الشیعه، ج۱۷، ص 284)
توضیحات
در حال حاضر مسائل اقتصادی بسیار مورد توجه است که یکی از مواردی که سبب تقویت و رشد اقتصاد مقاومتی می شود که مورد تاکید امام خامنه ای می باشد، دوری از غش در معاملات است که به فتوای مراجع عظام تقلید غش حرام است و باید از آن اجتناب کرد و به تصریح روایات باعث بی برکت شدن رزق و روزی می شود.
غش نوعی خدعه و فریب در معامله است که دارای مصادیقی است از جمله:
1. مخلوط کردن جنس خوب با جنس بد به طوری که مشتری متوجه نشود، مثل مخلوط نمودن برنج درجه یک و درجه سه یا گردوی پارسالی با امسالی.
2. مخلوط کردن جنس با چیز دیگری غیر از آن جنس مانند مخلوط کردن شیر با آب یا عسل با شیره نبات.
3. صورت ظاهری خوبی به جنس دادن مانند آب زدن به سبزی کهنه که تازه جلوه کند.
4. مخفی کردن عیب جنس در صورتی که مشتری به فروشنده اعتماد داشته باشد که از او مخفی نمی دارد.
5. جنسی را به عنوان جنس دیگر فروختن مثل فروش بدلیجات به عنوان طلا؛ که در این صورت اخیر علاوه بر حرام بودن، معامله باطل نیز می باشد. (1)
زائرین و مجاورین گرامی می توانند سوالات دینی خویش را با ذکر نام مرجع تقلید خویش با تلفن 05132020 درمیان بگذارند.
خداوند متعال روزی حلال و با برکت به همه عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (رساله مراجع، مسأله 2055 ؛ سایت امام خامنه ای ؛ تحریر الوسیله، کتاب مکاسب، مسأله 17)
گفتار روز
توضیحات
سلام علیکم -بسم الله الرحمن الرحیم
خداوند در قرآن می فرماید: أَلَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَرَىٰ: آیا( گنهکار) نمی داند که خدا او را میبیند؟(آیه 14 علق)
برای اینکه بتوانیم گناه را ترک کنیم باید اموری را رعایت کنیم:
1-ترک زمینه گناه: پیشگیرى از گناه آسان ترین راه مبارزه با گناه است . فردى که مى خواهد گناه نکند باید خود را از صحنه هاى گناه دور نگه دارد؛یعنی باید مقدمات گناه را ترک کند ومبادی ورودیهای بدن را کنترل کند؛مثلا: برای غیبت نکردن از جلسات غیبت دوری کند؛ برای کنترل چشم از مجالس مختلط وفیلم و عکس مبتذل دوری کند و...
2-ترک فکر گناه: هر چه بیشتر و دقیقتر زمینه گناه ترک شود فکر گناه کمتر به سراغ انسان مىآید. این فکر گناه است که شوق در انسان ایجاد مىنماید و بعد از شوق ارادهى عمل سپس خود گناه محقق مىشود، مسلما تا اراده و شوق و میل نسبت به کارى نباشد انسان مرتکب آن کار نمىگردد.
3-اشتغال به برنامه شبانهروزى: حتما باید شبانهروز خود را با برنامهریزى صحیح و متناسب وضع روحى و جسمى خود پر کنیم و هیچ ساعت بیکارى نداشته باشیم تا نفس، ما را مشغول کند. در اوقات بیکارى وسوسههاى نفس و شیطان به سراغ انسان مىآید و او را به فکر گناه و سپس به خود گناه مىکشاند
4-توجه کامل به این که خداوند در همه حالات آگاه و ناظر بر اعمال ما است و حتی بر خطورات قلبی ما (در دل می گذرد) احاطه دارد و از آن ها هم با خبر است. اگر انسان چنین یقینی داشته باشد، خجالت می کشد گناه کند و از دستورهای خالقش سرپیچی نماید.
خداوند توفیق ترک گناه به همه عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
