ژلاتین برو به برنامه

موضوع شناسی

از ژلاتین در برخی از داروها که از آن جمله کپسولها است استفاده می شود.

ایجاد شکل کپسول برای یک داروی خوراکی دو دلیل می‌تواند داشته باشد یا ممکن است ماده موثره دارو برای بخشهای ابتدایی دستگاه گوارش (به خصوص معده) مضر باشد مانند داروی پیروکسیکام، یا برعکس آنزیمهای معده موجب کاهش تأثیر دارو می‌شود. لذا برای سالم رسیدن ماده موثره دارو به قسمت‌های پایینتر دستگاه گوارش، دارو را در یک غلاف قرار می دهند تا در نقش محافظ حاضر شود.

ژلاتین در پوسته کپسول در آب سرد نامحلول است اما می‌تواند تا ده برابر وزن خود آب جذب کند. از این‌رو در مجاورت با مایعات دهان خیلی سریع نرم می‌شود و به همین دلیل بلع آن‌ها آسانتر از قرصها می‌باشد. ژلاتین در دمای ۳۷ درجه سانتیگراد ذوب می‌شود از این رو پس از بلعیده شدن در معده ژلاتین ذوب شده و ماده دارویی آن آزاد می‌شود. ژلاتین ذوب شده نیز هضم می‌شود.

حال سوال این است که این ژلاتین چیست و چگونه بوجود می آید؟

مادّه کلاژین که در ساختمان استخوان، زرد پى، رباط، پوست و جلد حیوانات قرار دارد، به خودى خود و در ساختار طبیعى اش داراى پروتئینهاى فراوانى است، که تحصیل این پروتئینها جز با به جوش آوردن آن در آب ممکن نیست. با حرارت مخصوص و قلیایى، یا اسیدى نمودن کلاژین، و انجام فعل و انفعالات مختلف، در نهایت این پروتئینها به «ژلاتین» که یک مادّه بدون طعم، بو و رنگ، ولى مقوّى است، تبدیل مى شود.

در اغلب موارد «ژلاتین» از «کلاژین»هاى موجود در ساختمان بدن گاو یا گوسفند، که بهترین نوع آن مى باشد، اخذ مى شود، ولى ممکن است این عمل از ساختمان بدن حیوانات حرام گوشت مانند خوک، یا حیوانات حلال گوشتى که ذبح شرعى نشده باشند، نیز انجام پذیرد.

برخی از آداب و رسوم غذایی یا عقاید مذهبی، و نیز مسایل پزشکی، در مواقعی موجب ممنوعیت استفاده از ژلاتین حیوانی یا محدودیت استفاده از آن می‌شوند. به‌عنوان مثال، مسلمانان از خوردن فراورده‌های غذایی به‌دست آمده از خوک و نیز همه حیواناتی که ذبح اسلامی نداشته باشند، اجتناب می‌کنند. ممنوعیت‌های مشابه در یهودیت و برخی از دیگر مذاهب نیز وجود دارد.

در موارد اینچنینی، داروسازان از جایگزین استفاده می کنند. ژل‌های جایگزین می‌توانند از منابعی طبیعی از قبیل آگار (نوعی جلبک)، پکتین (کربوهیدرات گیاهی) و یا کاراگینان (صمغی است که از جلبک دریایی قرمز استخراج می‌شود.) به‌دست بیایند. البته این گزینه‌ها مسائل بهداشتی خاص خود را به همراه دارند.

بررسی فقهی ژلاتین

س: حکم نجاست و طهارت قرص هایی که روکش ژلاتین دارند و بعضا ژلاتین آن از اجزاء بدن خوک تولید می شود، و حتی برای خوردن توسط پزشک تجویز می شود چیست؟

<![if !supportLists]>- <![endif]>طهارت و نجاست، حلیت و حرمت ژلاتین دایرمدار موادی است که از آنها تهیه می شود؛ ژلاتین هم می تواند از گیاهان تولید شود که حلال است و هم از حیوانات، ژلاتین تهیه شده از استخوان حیوان های حلال گوشت که ذبح شرعی نشده اند چنانچه ظاهر استخوان را قبل از تبدیل به ژلاتین تطهیر کنند، پاک و حلال است و اما ژلاتین تهیه شده از پوست حیوان حلال گوشت که ذبح شرعی نشده، نجس و حرام است و ژلاتین تهیه شده از اجزای حیوانات حرام گوشت حرامند؛ و در هر صورت اگر ژلاتین دارای قسم حلال و حرام باشد و شما ندانید آنچه می خواهید بخورید از کدام قسم می باشد، محکوم به طهارت و حلیت است. (امام خامنه ای)[<![if !supportFootnotes]>[38]<![endif]>](#_ftn38)

<![if !supportLists]>- <![endif]>ژلاتین حیوانی اگر نجاست اصل آن ، محرز نباشد مثل آنکه احتمال بدهیم از حیوان تذکیه شده فراهم شده است، محکوم به طهارت و پاکی است اما آن را نمیتوان به خوراکی ها زد مگر به اندازه ای کم باشد که در آن مستهلک شود و یا معلوم باشد که از حیوان حلال گوشت و تذکیه شده گرفته شده و یا استحاله آن محرز باشد و در اینجا فرق نمیکند که ژلاتین از اعضایی گرفته شده باشد که حیات در انها حلول میکند مثل غضروف و یا از اعضای فاقد حیات مثل استخوان (بنابر احتیاط واجب در مورد آخر)، و اگر نجاست اصل ژلاتین محرز و معلوم باشد کما اینکه بدانیم از حیوان نجس العین و یا از غضروف حیوان تذکیه نشده و یا از استخوان آن حیوان، قبل از شستشو، به دست آمده است در این صورت ها ژلاتین فراهم شده به سبب ملاقات با نجس مرطوب، نجس است و جواز استفاده از آن در خوراکیها منوط به احراز استحاله است. (آیت الله سیستانی)[<![if !supportFootnotes]>[39]<![endif]>](#_ftn39)

<![if !supportLists]>- <![endif]>در موارد مشکوک که نمى دانید از چه مادّه اى گرفته شده، حکم حلّیّت و طهارت است، و جستجو لازم نیست. (آیت الله مکارم)[<![if !supportFootnotes]>[40]<![endif]>](#_ftn40)

س: در اغلب موارد «ژلاتين» از «كلاژين» هاى موجود در بدن حیوانات حلال گوشت، اخذ مى‌شود، ولى ممكن است اين عمل از ساختمان بدن حيوانات حرام گوشت، يا حيوانات حلال گوشتى كه ذبح شرعى نشده باشند، نيز انجام پذيرد. حال سوال این است که با توجّه به استحاله شدن كلاژين و تبديل آن به محصول جديدى به نام ژلاتين، و اين كه امروزه اين مادّه در اكثر موادّ خوراكى مورد مصرف جهانيان است، آيا فرقى بين حيوانات حلال گوشت، يا حرام گوشت، و ذبح شرعى شده، يا نشده وجود دارد؟

<![if !supportLists]>- <![endif]>اگر علم و یقین داشته باشیم که مواد آن استحاله شده و در ضمن عملیات شیمیایی دگرگون شده است خوردن آن مطلقا اشکال ندارد، اما این امر ثابت نشده است. (آیت الله سیستانی)[<![if !supportFootnotes]>[41]<![endif]>](#_ftn41)

<![if !supportLists]>- <![endif]>اگر يقين داشته باشيد حيوان حرام گوشت، يا حيواناتى كه ذبح شرعى نشده‌اند گرفته شده، هرگاه تغييرات زيادى روى آن داده مى‌شود تا بصورت فعلى درآيد، حكم استحاله را دارد، و پاك و حلال است. در غير اين صورت خوردن آن حرام است؛ مگر در موارد ضرورت. (آیت الله مکارم شیرازی)[<![if !supportFootnotes]>[42]<![endif]>](#_ftn42)

س: در صورتی که مکلف شک در استحاله مذکور داشته باشد حکم چیست؟ آیا استصحاب نجاست جاری است؟

<![if !supportLists]>- <![endif]>هر چند که استصحاب در مورد شبهات مفهومی جاری نمی شود نه در ذرات خود موضوع و نه در وصف موضوع حکم و نه در خود حکم ـ چنانکه درعلم اصول تحقیق شده است ـ ولی از آنجا که موضوع برای نجاست، صورت های نوعی عرفی است و بقای آنها به نظر عقلا، به بقاء خواص مهم آنهاست پس شک در تحقق استحاله از جهت شک در مفهوم آن از حیث وسعت و ضیق آن، بر میگردد به بقای صورت نوعی به بقای خواص مقوم آن، و چنین چیزی از امور خارجی است و از اجرای استصحاب در مورد آن مانعی وجود دارد و خدا عالم است. (آیت الله سیستانی)[<![if !supportFootnotes]>[43]<![endif]>](#_ftn43)

برو به بالا مردار نجاست و طهارت در جامعه پزشکی

موضوع شناسی بررسی فقهی ژلاتین

ژلاتین برو به برنامه

موضوع شناسی

بررسی فقهی ژلاتین

درباره ما تماس با ما