سود بانکی

توضیحات

در قیامت از مال ما سوال می شود: که از چه راهی آن را بدست آورده ای؟ و ما باید آنجا پاسخگوی ریال ریال درآمدهایمان را بدهیم، بنابر این لازم است نسبت به اموالمان دقت ویژه داشته باشیم و برای رسیدن به سود حلال لازم است احکام کسب و کار حلال را نیز بیاموزیم
یکی از سوالاتی که فراوان پرسیده می شود این است که آیا سودی که بانکها به سپرده گذاران پرداخت می کنند حلال است یا حرام؟
قراردادی که بانکها بر اساس آن سود می دهند قرارداد وکالت است یعنی سرمایه گذار و سپرده گذار بانک را وکیل می کند که سرمایه اش را در فعالیتهای اقتصادی سودآور حلال مثل خرید و فروش و مضاربه و مشارکت بکار بیندازد و سود پرداختی به صورت علی الحساب است و به نظر اکثر فقها از جمله امام خامنه ای چنانچه کسی احتمال عقلایی و قابل توجه بدهد که بانک بر اساس همین قرارداد و با سرمایه، کار حلال انجام می دهد، سود دریافتی حلال است هر چند فرد سپرده گذار اطمینان به عمل بر طبق قرارداد را نداشته باشد. (1)
نکته ای که در اینجا تذکر بدهم این است که اگر افراد حقیقی بخواهند از قرارداد وکالت بانکی الگو برداری کنند و بین خودشان قرارداد وکالت را بسته و طبق آن عمل کنند و سودی پرداخت شود، مانعی ندارد ولی اگر کسی به فردی که در بانک سپرده گذاری کرده بگوید پولت را به من قرض بده و همان سودی که بانک به تو می دهد، من به تو پرداخت می کنم، به این صورت ربا محسوب شده و حرام است. (2)
نکات و مسائل شرعی بسیار دقیق و جزئی است و در برخی موارد نیز در نظرات مراجع تفاوت است که عزیزان لازم است مطابق نظر مرجع خویش عمل نمایند؛ سامانه تلفنی 32020 با پیش شماره 051 به صورت شبانه آماده پاسخگویی و خدمت می باشد که می توانید سوالات فقهی و اعتقادی خویش را به صورت تلفنی سوال کنید.
خداوند روزی حلال به همه ما عطا بفرمایید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (اجوبه الاستفتائات س 1922 ؛ استفتائات آیت الله سیستانی س 355 ؛ مکارم، سایت، استفتائات، احکام بانکی)
(2) بهجت: سود سپرده ربا و حرام است، مگر با معاملة شرعیه در قبال سود معین؛ به این صورت که با سود یک معاملة شرعیه انجام دهد، مثلاً یک خودکار را از بانک بخرند به مبلغ سود، به شرط آنکه بانک فلان مبلغ وام را به او پرداخت کند، مانعی ندارد.
وحید: اگر با بانک شرط سود کنید این سپرده گذاری و سود دریافتی حرام است و اگر شرط سود نکنید ولی خود را طلبکار بانک بدانید باز هم بنابراحتیاط واجب این سپرده گذاری و سود دریافتی حرام است. و اگر شرط سود نکنید و خود را طلبکار ندانید این سپرده گذاری اشکالی ندارد و اگر بعنوان سرمایه گذاری باشد با رعایت شرایط مضاربه در صورتی که برای معاش خود و خانواده به این سرمایه گذاری نیاز دارید باید بنابراحتیاط واجب همان ابتداء یک پنجم آن را بعنوان خمس بپردازید و اگر برای معاش خود و خانواده به آن نیاز ندارید بنابر فتوی باید خمس این سرمایه را بپردازید و سودی که بانک می پردازد قبل از تصرف در آن، بنابر احتیاط واجب یک پنجم آن را به سادات فقیر به قصد ما فی الذمه بدهید و اگر چیزی از چهار پنجم این سود تا سال خمسی باقی ماند و صرف در مخارج زندگی نشد واجب است خمس آن را بپردازید. (بهجت، استفتائات، ج 3، ص: 192، س3993 و ص: 193 ؛ وحید، استفتاء/14222 ؛ منهاج الصالحین ج 2 م 1219)