احکام عبادی (تفاوت های وضو با غسل)

توضیحات

وضو و غسل در پاره ای از احکام با یکدیگر مشترکند مثلا در هر دو مورد نبودن مانع در اعضاء شرط است؛ در عین حال این دو طهارت تفاوتهایی نیز با هم دارند که به برخی موارد اشاره می کنیم:
1. در وضو صورت و دستها را باید از بالا به پایین شست ولی در غسل لازم نیست اعضای غسل را از بالا به پایین بشوییم بلکه می توان مثلا سمت راست بدن را از پایین به بالا شست. (1)
2. در وضو محل مسح سر و پا باید خشک باشد البته اگر محل مسح مانند سر به حد کمی مرطوب باشد که رطوبت دست هنگام مسح بر آن غلبه کند اشکالی ندارد اما در غسل خشک بودن هیچ یک از اعضاء قبل از غسل لازم نیست. (2)
3. در وضو واجب است که کارهای وضو را با رعایت موالات (یعنی پی در پی) انجام دهد اما رعایت موالات در غسل شرط نیست. این تفاوت دو ثمره دارد:
الف) اگر بعد از شستن سر و گردن را به نیت غسل آب قطع شود و به همین دلیل یک ساعت بعد سمت راست بدن را بشوید مانعی ندارد ولی اگر در بین وضو آب قطع شود به نحوی که موالات به هم بخورد باید وضو را از سر گیرد.
ب) اگر مکلف بعد از وضو مثلا مانعی در دست چپش ببیند وضویش باطل بوده و لازم است دو مرتبه وضو بگیرد ولی در غسل اینگونه نیست و در فرض مذکور که مانع در سمت چپ بدن است به نظر همه مراجع با برطرف کردن مانع و شستن همان قسمت به نیت غسل به تکلیفش عمل کرده است؛ البته اگر با این حالت نمازی خوانده است باید اعاده یا قضا کند.(3)
تعجیل در فرج امام زمان علیه السلام و سلامتی مراجع عظام تقلید خاصه امام خامنه ای صلوات بر محمد و ال محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) بهجت: در غسل ترتیبی بنابر احتیاط بدن را از بالا به پایین بشوید. (مشهور م380)
(2) (رساله مراجع ج1 م 256)
(3) سیستانی: اگر از غسل ترتیبی به غسل ارتماسی یا از غسل ارتماسی به ترتیبی عدول کند لازم نیست وضو بگیرد. خوئی: غسل باطل است و باید غسل دیگری انجام دهد. بهجت: بنابر احتیاط واجب به قصد وظیفه واقعیه غسل را دوباره از سر شروع کند و بنابر احتیاط برای نماز و کاری که وضو لازم دارد وضو بگیرد. وحید: بنابر احتیاط واجب غسل را تمام کند و اعاده نماید و وضو هم ضمیمه نماید مگر اینکه از غسل ترتیبی به غسل ارتماسی عدول کند.) (توضیح المسائل مراجع، م 283 و م 380 و م 386)