احکام اجتماعی (احکام دروغ با رویکرد فضای مجازی)

توضیحات

چند نکته شرعی کوتاه درباره دروغ:
1. دروغ گفتن حرام است و گناه، در حرام بودن دروغ فرقی نیست بین اینکه جدی باشد یا شوخی و همچنین تفاوتی ندارد دروغ را به زبان بگوید یا به قلم بنویسید یا به اشاره بفهماند و مخاطب نیز فرقی نمی کند چه کسی باشد و دروغ حرام است به همسر، فرزند، دوست یا مشتری یا هر کس دیگری. (1)
2. اگر انسان خبر یا مطلبی بشنود یا در فضای مجازی مشاهده کند و از درستی و نادرستی آن مطلع نباشد یا حتی احتمال دروغ بدهد (مثل اخبار بی بی سی) نمی تواند این خبر را به عنوان یک خبر واقعی و صادق برای دیگران نقل کند یا نشر بدهد چراکه از مصادیق دروغ و حرام است ولی اگر به صورت احتمالی یا با ذکر منبع نقل کند حرام نیست. (مثلاً بگوید فلان منبع خبری چنین گفته است) (2) (صرفا جهت استحضار استاد: البته این را هم توجه داشته باشیم که ممکن است یک خبر از سوی یک منبعی چنان مبهم و ناقص نقل شود که ظاهر خبر راست و مطابق واقع ارزیابی شود ولی نشر دهنده آن دنبال اهداف و اغراض خودش می باشد و مخاطب فریب می خورد. لذا اینگونه اخبارِ مجمل نیز پذیرفته نیست.)
3. یکی از موارد دروغهای جایز دروغ گفتن به هدف رفع اختلاف و ایجاد صلح بین مومنین است مثلا خانمی از شوهرش می پرسد که آیا او را در فلان وضعیت دیده است یا نه! که در این صورت اگر راست بگوید منجر به اختلاف می شود ولی اگر راستش را نگوید ارتباطشان صمیمی خواهد بود در این صورت ایرادی ندارد. (3)
خداوند متعال توفیق ترک گناه و معصیت را به همه عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد وآل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (رساله آموزشی، ج2 ص: 217)
(2) (امام خامنه ای، سوالات سامانه جامع گناهان سوال شماره 576333؛ توضیح المسائل جامع، مساله 2224 ؛ استفتائات سایت آیت الله مکارم، دروغ)
(3) رساله آموزشی مقام معظم رهبری، جلد2، درس 22