سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
از حضرت امام باقر علیه السلام نقل شده است که فرموده اند: امر به معروف و نهی از منکر راه انبیاء و روش صالحان و فریضه ای بزرگ است که سایر واجبات به آن قوام می یابد؛ راهها امن می شود، کسب و کارها حلال می گردد و حقوق مردم به آنها باز می گردد و زمین آباد می شود (بِها تُقامُ الْفَرائِضُ ، وَ تَاْمَنُ الْمَذاهِبُ وَ تَحِلُّ الْمَکاسِبُ ، وَ تُرَدُّالْمَظالِمُ وَ تَعْمُرُ الاَرْضُ). (الکافی، ج5، ص55)
قصد دارم چند نکته کوتاه درباره امر به معروف و نهی از منکر خدمت شما خوبان تقدیم کنم:
1. این واجب به تناسب مخاطب و مقتضای زمان، مکان و حالات؛ مراحل و روشهای گوناگونی دارد مثلا یکی از روشها این است که خود آمر و ناهی عدم ارتکاب خودش را علنی کند. مثلا اگر رفیقش می خواهد غیبت کند از شنیدن آن معذرت بخواهد. البته دقت کنیم که اگر حتی کسی خودش در خفا و پنهان گناهی را مرتکب شود باز هم در صورت مشاهده همان گناه از دیگری باید نهی از منکر کند و تکلیف از انسان ساقط نمی شود. (1)
2. در هنگام نهی از منکر باید به گونه ای عمل شود که از کار و عمل شخص انتقاد شود، نه اینکه خود شخص زیر سوال و اشکال گردد (و این سیره ائمه بوده است که وقتی کسی خطایی می کرد می فرمودند ما از این خطای تو بیزاریم) زیرا نهی از منکر مبارزه با بیماری و مرض است نه مبارزه با خود بیمار، انزجار از عمل زشت و انجام منکر است نه انزجار کسی که مبتلا شده است و ناهی از منکر با خود او مخالفت و دشمنی ندارد بلکه از عمل ناپسند او بیزار است.
3. واجب بودن امر به معروف و نهی از منکر، بر هر مکلّف نسبت به خانواده و نزدیکان وی دارای اهمیت بیشتری است؛ بنابراین اگر شخصی در خانواده و نزدیکان فرد میباشد که نسبت به واجبات دینی، از قبیل نماز، روزه، خمس، حجاب و... بیتوجّه است و آنها را سبک میشمارد یا نسبت به ارتکاب حرامها از قبیل ربا، غیبت، دروغ، گوشدادن به غنا و موسیقی لهوی و... بی مبالات و بیباک میباشد، باید با اهمّیّت بیشتری با مراعات مراتب سه گانه امر به معروف و نهی از منکر، جلوی کارهای حرام وی را بگیرد و او را به انجام کارهای واجب و ترک حرام دعوت نماید. (2)
خداوند متعال توفیق انجام وظایف دینی را به همه ما عنایت بفرماید به برکت صلواتی بر محمد و آل محمد.
نکات توضیحی و منابع:
(1) (رساله آموزشی، ج1 درس 76 ، ص: 328 و ص: 331)
(2) (توضیح المسائل جامع م 2218)