نماز آیات در چهار صورت واجب میشود:
1.کسوف خورشید، اگرچه مقدار کمی از آن گرفته شود.
2.خسوف ماه، اگرچه مقدار کمی از آن گرفته شود.
3.زلزله.
4.هر حادثهی غیر عادی که باعث ترس بیشتر مردم شود، مانند بادهای سیاه و یا زرد که غیر عادی باشند، تاریکی شدید، فرو رفتن زمین و ریختن کوه، صیحهی آسمانی و آتشی که گاهی در آسمان ظاهر میشود.
توجه
در غیر از کسوف و خسوف و زلزله باید آن حادثه، موجب ترس و وحشت بیشتر مردم شود، و حادثهیی که ترسآور نباشد و یا موجب ترس و وحشت افراد نادری گردد، اعتبار ندارد.
وجوب نماز آیات مختص کسانی است که در شهر وقوع حادثه هستند و کسی هم که در شهر متصل به شهری که حادثه در آن رخ داده، به طوری که مانند یک شهر محسوب شوند، زندگی میکند حکم آنها را دارد.
اگر مرکز زلزله نگاری، وقوع لرزشهای خفیف زمین را با ذکر تعداد آن در منطقهیی اعلام نماید، ولی فردی که در آنجا زندگی میکند هنگام وقوع زلزله و یا در زمان متصل به آن اصلاً آنها را احساس نکند، نماز آیات بر او واجب نیست.
هر زلزلهیی چه شدید و چه خفیف - حتی پس لرزه - اگر زلزلهی مستقلی محسوب شود، نماز آیات جداگانهیی دارد.
نماز آیات دو رکعت است که هر رکعت آن پنج رکوع و دو سجده دارد و به چند صورت میتوان آن را به جا آورد:
صورت اول: بعد از نیّت و تکبیرة الاحرام، حمد و سوره خوانده شود و به رکوع برود، سپس سر از رکوع برداشته و دوباره حمد و سوره را بخواند و به رکوع رود و باز سر از رکوع بردارد و حمد و سوره بخواند و به رکوع رود و سپس سر از رکوع بردارد و همین طور ادامه دهد تا یک رکعت پنج رکوعی که قبل از هر رکوعی حمد و سوره خوانده است انجام دهد، سپس به سجده رفته و دو سجده نماید و بعد برای رکعت دوم قیام کند و مانند رکعت اول انجام دهد و دو سجده را به جا آورد و بعد از آن تشهد بخواند و سلام دهد.
صورت دوم: بعد از نیّت و تکبیرة الاحرام، حمد و یک آیه یا کمتر از آن (البته احتساب بسم الله به عنوان یک آیه صحیح نیست) از سورهای را قرائت کرده و رکوع کند، سپس سر از رکوع بردارد و آیهی دیگری از آن سوره را بخواند و به رکوع رود، و بعد سر از رکوع برداشته و آیهی دیگری از همان سوره را قرائت نماید و همین طور تا رکوع پنجم ادامه دهد تا سورهیی که پیش از هر رکوع، یک آیه از آن را قرائت کرده، قبل از رکوع آخر تمام شود، سپس رکوع پنجم را به جا آورد و به سجده رود و پس از اتمام دو سجده، برای رکعت دوم قیام نماید و حمد و آیهیی از یک سوره را بخواند و به رکوع برود و همین طور مانند رکعت اول ادامه دهد تا تشهد بخواند و سلام دهد و چنانچه بخواهد برای هر رکوعی به یک آیه از سورهیی اکتفا کند، نباید سورهی حمد را بیش از یک مرتبه در اول آن رکعت بخواند. البته هنگام تجزیه سوره، لازم نیست یک آیه کامل بخواند بلکه میتواند یک آیه (غیر از بسم الله) را نیز به دو قسمت تجزیه نماید.
صورت سوم: یکی از رکعتها را به یکی از دو صورت و رکعت دیگر را به نحو دیگر به جا آورد.
صورت چهارم: سورهیی را که آیهیی از آن در قیام پیش از رکوع اول خوانده، در قیام پیش از رکوع دوم یا سوم یا چهارم تکمیل نماید که در این صورت واجب است بعد از سر برداشتن از رکوع، سورهی حمد را در قیام بعدی اعاده نموده و یک سوره یا آیهیی از آن را اگر پیش از رکوع سوم یا چهارم است، قرائت کند و در این صورت واجب است که آن سوره را تا قبل از رکوع پنجم به آخر برساند.