**س**: در مواردی برای درمان بیمار، پزشک یا پرستار ناچار به ایراد لطمه ای دیگر به بیمار می شود. مثلاً برای احیای قلب بیمار سکته کرده، ماساژ می دهد که منجر به شکستن دنده ها می شود یا برای تحریک رفلکس بیمار به او سیلی می زند و پرده ی کوشش پاره می شود، آیا در موارد فوق پزشک ضامن است؟
**ج.** اگر نجات جان بیمار، مستلزم ایراد آسیبی بر وی باشد، پزشک ضامن نیست. (امام خامنه ای)
س: در مراکز آموزشی که برای آینده، پزشک متخصص تربیت می نمایند و به دلیل کمی مهارت دستیاران و دانشجویان، عوارض و خطراتی متوجه جان بیمار می گردد، اگر احیاناً نقص عضو و فوتی واقع شود، آیا دستیار مربوطه ضامن است یا پزشک مسئول و استادیار مربوطه؟
ج. در فرض مزبور دستیار یا هر کس که به بیمار آسیب رسانده ضامن می باشد. (امام خامنه ای)
**س:** اگر پزشک معالج از حاملگی بیمار سؤال نکند و بیمار هم پزشک را در جریان قرار ندهد در صورتی که دارو یا روش تشخیصی مورد استفاده منجر به ضرر و عارضه شود مسئولیّت بر عهده ی کیست؟
**ج.** اگر روش تشخیصی پزشک معالج یا داروی تجویزی وی که مریض به اعتماد بر تجویز او استعمال نموده موجب ضرر و عارضه شود پزشک ضامن خسارت است.
**س:** در صورتی که بیمار یا ولیّ او به پزشکی که در کارش متخصص و داناست اجازه ی معالجه دهد، آیا در صورت مرگ بیمار، پزشک ضامن است؟
**ج.** اگر معلوم نیست که طبابت طبیب موجب مرگ او شده باشد ضامن نیست و چنانچه در اثر اشتباه طبیب حادثه واقع شده ضامن است مگر در صورتی که قبل از طبابت تبرّی کرده باشد. (یعنی سلب مسئولیت کرده باشد)
**س:** پزشکی به علّت فقر مالی مریض که قادر به پرداخت اجرت عمل جرّاحی نیست از معالجه و جرّاحی بیماری اورژانس اجتناب می کند و در نتیجه بیمار فوت می کند یا عمل جرّاحی در روزهای دیگر به اندازه ی همان روز نمی تواند مفید باشد آیا پزشک ضامن است؟ اغلب بیمارستان ها اول پول دریافت می کنند و سپس مریض را به پزشک ارجاع می دهند در صورتی که تأخیر در این امر منجر به مرگ یا عوارض دیگر شود آیا این کار غیر شرعی نیست؟
**ج.** پزشک یا اهمال کننده، ضامن موت یا عوارض ذکرشده نیستند گرچه در حفظ نفس یا معالجه ی واجب کوتاهی شده باشد گناهکار هستند.
**س:** پزشک اشتباها به جای دندان خراب دندان سالم را کشیده است آیا باید دیه بدهد؟
**ج**. در فرض مرقوم دیه واجب است. (امام خامنه ای)[<![if !supportFootnotes]>[20]<![endif]>](#_ftn20)
س: چنانچه طبيب حاذق اشتباهاً داروى عوضى براى بيمارى تجويز كند و پرستار هم همان دارو را به بيمار بدهد، و آسيبى متوجه بيمار گردد، خسارت وارده بر عهده كيست؟
ج: بر عهده طبيب است.[<![if !supportFootnotes]>[21]<![endif]>](#_ftn21)
س: آيا پزشك میتواند قبل از شروع به كار، به بيمار يا ولىّ او اعلان كند كه نسبت به ضررهاى احتمالى مسئوليّتى نمىپذيرد؟ در صورت موافقت بيمار يا ولىّ صغير، اگر بيمار صدمه اى ببيند، آيا پزشك ضامن خواهد بود؟
<![if !supportLists]>- <![endif]>هرگاه دكتر به مريض يا ولىّ او بگويد كه اگر ضررى به مريض برسد ضامن نباشد در صورتى كه دقت و احتياط خود را بكند و به مريض ضررى برسد، يا بميرد، دكتر ضامن نيست.[<![if !supportFootnotes]>[22]<![endif]>](#_ftn22)