اهمیت استغفار

توضیحات

سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم. امیرالمومنین علیه السلام در روایتی می فرمایند:الْعَجَبُ مِمَّنْ یَقْنَطُ وَ مَعَهُ الْمِمْحَاةُ. فَقِیلَ لَهُ: وَ مَا الْمِمْحَاةُ قَالَ: الِاسْتِغْفَارُ.تعجب می کنم از کسی که از گناهانش دچار ناامیدی می شود در حالی که با پاک کننده گناه هست، از حضرتش سوال شد، آن پاک کننده گناه چیست؟ حضرتش فرمودند، استغفار.
چند نکته کوتاه پیرامون حدیث شریف:
1. صفحۀ اعمال ما آلودگی و نقطۀ سیاه زیاد دارد، واقعا برای انسان این زمینه را داشت که بطور کلی انسان نسبت به عاقبت بخیری یا رضای الهی یا وارد شدن در بهشت ناامید شود، اما وقتی که خدا با توجه به رحمت خودش ممحاة یعنی پاک کننده از گناه قرار داده است، ناامید از رحمتش گناه کبیره است.
2. آن چیزی که در روایت حضرت به عنوان پاک کننده از گناه بیان می کند استغفار است یعنی طلب مغفرت است و حقیقتا طلب استغفار لطف و موهبتی است بر بندگان.
3. مراقب باشیم معنای استغفار را نادرست متوجه نشویم، معنای استغفار این نیست که تسبیح به دست بگیریم و ذکر استغفار را بگوییم بلکه معنار استغفار این است به معنای واقعیِ کلمه از آن کاری که فرد انجام داده پشیمان باشد، دوّم این است که بنا داشته باشی که دیگر به سمت معصیت برنگردد. و اگر این دو خصوصیت نباشد، استغفار دروغین است. بقول شاعر:
سُبحه بر کف، توبه بر لب، دل پر از شوق گناه
معصیت را خنده می‌آید ز استغفار ما!
لذا انسان بعد از انجام هر گناهی باید استغفار واقعی داشته باشد و اگر استغفار واقعی صورت بگیرد، قطعا خدا می بخشد.

در پایان نکته ای مهم را درباره آداب زیارت یادآوری می‌کنم که لازم است زائران محترم توجه بیشتر نمایند ما در حرم مطهر در محضر ولی خدا هستیم ادب حضور اقتضاء می‌کند که از بلند کردن صدا در اطراف ضریح مطهر هر چند برای صلوات فرستادن یا درخواست صلوات پرهیز شود تا مزاحمتی برای حضور قلب دیگر زائران ایجاد نشود و همچنین همه زائران عزیز با لباس مناسب به حرم مطهر مشرف شوند و خواهران گرامی در همه مکان‌ها خصوصاً حریم قدس رضوی با حجاب و پوشش کامل حضور پیدا کنند.
خداوند توفیق انابه و توبه واقعی را به ما عنایت فرماید به برکت صلوات

فصل دوم: قواطع سفر
جلسه 255، 1396/9/12
حدیث:
سَمعتُ الشَّعبی یَقول: سمعتُ علیَّ بنَ ابیطالبٍ«علیه‌السلام» یقول: العَجَبُ مِمَّن یَقنَطُ و معه المِمحاة. بعضی‌ها وقتی به صفحۀ اعمالِ گناه‌آلودِ خودشان نگاه می‌کنند، مأیوس می‌شوند؛ این یأس، یأس مِن رحمة الله است، جزو گناهان کبیره است. می‌فرماید: من تعجب می‌کنم از کسی که دچار قنوط یعنی یأس می‌شود، از اینکه خدای متعال با این گناهان با او چه خواهد کرد، یأس از عاقبت خیر، یأس از دخول جنّت، یأس از رضای الهی؛ در حالی که در اختیار او ممحات است، ممحات یعنی: پاک‌کن. یک چیزی را انسان می‌نویسد، بعد آنرا پاک می‌کند. بله، صفحۀ عملِ ما آلودگی زیاد دارد، نقطۀ سیاه زیاد دارد، اگر انسان متّکی به رحمت الهی نبود، واقعاً جای این بود که دیگر به کلّی از سرنوشت خودش مأیوس بشود، لکن وقتی مِمحات هست، وسیلۀ پاک کردن وجود دارد، آنرا پاک کن! چرا معطّل هستی؟! فقیل له: و ما المِمحاة؟ آن وسیلۀ پاک کننده‌ای که می‌فرمایید، چیست؟ قال: الاستغفار، طلب مغفرت. یعنی عذرخواهی کردن از پروردگار. استغفار قطعاً ممحات است، حتماً موجب می‌شود که گناهان پاک بشود. «إنّ الله یَغفرُ الذنوبَ جمیعاً». البته انابه لازم است «و أنیبوا الی الله». مصداق اتمّ و مظهر کامل انابه، همین استغفار است، طلب مغفرت؛ که از خدای متعال انسان بخواهد که: خدایا! این گناهی که من کردم، این گناه را پاک کن! خدا پاک می‌کند. خیلی چیز عجیبی است! واقعاً یکی از مهمترین موهبتهایی که خدای متعال به بندگان مؤمن داده، همین است که: با استغفار، خدا می‌آمرزد. لکن مواظب باشیم که استغفار را بد نفهمیم! گاهی خیال می‌کنیم اگر تسبیح دست گرفتیم، یک دُورِ تسبیح گفتیم «استغفر الله ربّی و اتوب الیه»، قضیه تمام است. نه، باید انسان به معنای واقعیِ کلمه از خدای متعال طلب مغفرت کند. در آن روایت امیرالمؤمنین: أ تَدری ما الاستغفار؟ حضرت پنج شرط را بیان فرمودند، یکی این است که به معنای واقعیِ کلمه از آن کاری که کردی، پشیمان باشی. و الّا اگر انسان پشیمان نباشد، این استغفار استفغارِ واقعی نیست، استغفارِ دروغی است. دوّم این است که بنا داشته باشی که دیگر عود به معصیت نکنی. اگر انسان از معصیت خاصّی استغفار می‌کند، بنایش بر این باشد که دیگر این کار را انجام ندهد.
سُبحه بر کف، توبه بر لب، دل پر از شوق گناه
معصیت را خنده می‌آید ز استغفار ما!
این چطور استغفار کردنی است که انسان دلش پر از شوق گناه است، عازم بر گناه است یا لااقل عازم بر ترک گناه نیست، این، استغفار نشد. البته آن پنج شرط آن بزرگوار، آن استغفار به معنای تامّ کامل است، حداقل، دو شرطِ اوّل را که پشیمانی از گناه و عزم بر عدمِ رجوعِ به گناه است، بایستی حتماً رعایت کرد. اگر این شد، پاک می‌شود، دیگر قنوط و یأس معنی ندارد. امالی شیخ طوسی، صفحۀ ۸۸