معیار حقانیت
توضیحات
سلام علیکم- بسم الله الرحمن الرحیم
در روایات آمده، خداوند دو حجت بر بندگانش ارزانی داشته است که ملاک تشخیص حق از باطلند؛ چنان‌که امام کاظم(علیه السلام) می‌فرمایند: «إِنَّ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حُجَّتَیْنِ حُجَّةً ظَاهِرَةً وَ حُجَّةً بَاطِنَةً فَأَمَّا الظَّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَ الْأَنْبِیَاءُ وَ الْأَئِمَّةُ: وَ أَمَّا الْبَاطِنَةُ فَالْعُقُول: به‌درستی که خداوند دو حجت بر بندگانش دارد، یکی حجت ظاهری و دیگری حجت باطنی؛ اما حجت ظاهری همان رسولان و انبیا و ائمه: هستند و اما حجت باطنی، همان عقل است (اصول کافی، ج1، ص16)
به همین خاطر اهل جهنم می گویند اگر از هر کدام از عقل یا دین پیروی می کردیم اهل جهنم نمی بودیم:«لَوْ کُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما کُنَّا فی أَصْحابِ السَّعیر»؛ اگر ما (به سخنان انبیاء) گوش میکردیم یا تعقّل مىکردیم، در میان دوزخیان نبودیم.(آیه 10 ملک) ؛البته اگر کسی واقعا از عقل تبعیت کند عقل دست او را در دست شرع خواهد گذاشت.
برای تشخیص حق ملاکهایی وجود دارد که ذکر میشود:
1- عقل: نخستین معیار برای بازشناسی حق از باطل، عقل است. خداوند انسان را موجودی متفکر آفریده و برای شناخت حق و حقیقت، عقل را به وی عطا کرده است و در سراسر قرآن همۀ انسان‌ها را به تفکر، تعقل و تدبّر فراخوانده است. عقل در دین اسلام از جایگاه بسیار بلندى برخوردار است تا جایى که اساساً اسلام را «دین عقل و فطرت» مىگویند.
امام صادق(علیه السلام) در تبیین عقل فرمودند: «مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحْمَنُ وَ اُکْتُسِبَ بِهِ اَلْجِنَان: عقل آن است که خدای رحمان به آن، عبادت و بهشت جاویدان با آن، کسب میشود».( اصول کافی، ج1، ص11)
2- قرآن کریم:یکی از بهترین معیارهای شناخت حق از باطل، «قرآن» است. چون باطل به قرآن راه ندارد؛ چنان‌که خود قرآن به این نکته تصریح کرده است: «از جلو رو و پشت سرش باطل به آن راه نمى که فرو فرستادهاى است از سوى [خداى] با حکمت و ستوده»( فصلت، آیۀ 42)
3-معصومان علیهم السلام:زیرا معصوم، گفتار و رفتارش مطابق با واقع و حق است. امام صادق(علیه السلام) فرمود: «به خدا سوگند، ما صراط مستقیم هستیم».( تفسیر نور الثقلین، ج1، ص36) بر همین اساس، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: «عَلِیٌّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِیٍّ(الامالی صدوق، ص89)
خداوند توفیق تشخیص حق و عمل به آن را به ما عنایت بفرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
