قانون مداری در سیره امام علی علیه السلام

توضیحات

خداوند در قرآن می فرماید : فَبَعَثَ اللّهُ النَّبِیِّینَ مُبَشِّرِینَ وَ مُنْذِرِینَ وَ أَنْزَلَ مَعَهُمُ الْکِتابَ بِالْحَقِّ لِیَحْکُمَ بَیْنَ النّاسِ فِیَما اخْتَلَفُوا»
خداوند ، پیامبران را برانگیخت؛ تا مردم را بشارت و بیم دهند و کتاب آسمانی، که به سوی حق دعوت می‌کرد، با آنها نازل نمود؛ تا در میان مردم، در آنچه اختلاف داشتند، داوری کند(آیه 213 بقره)

قانون گرایی در سیره امام علی (علیه السلام) در عرصه های گوناگون حیات اجتماعی بروز یافته است که به برخی اشاره میشود:

1-جلوگیری از سوء استاده وابستگان و اطرافیان : از مواردی که معمولاً حریم قانون شکسته می شود موردی است که وابستگان و اطرافیان کسی که در رأس امور قرار می گیرد، از قدرت و مقام وی سوء استفاده نمایند.

یکی از دختران امام علی (علیه السلام) گردنبندی را با اجازه کلیددار از بیت المال به عاریت گرفت، تا در عید فطر به گردن نماید. حضرت وقتی از ماجرا باخبر شد کلیددار را مورد عتاب قرار داده، گردنبند را به بیت المال باز گرداند و خطاب به دخترش فرمود: اگر اجازه نمی گرفتی، دست تو اولین دستی بود که در بنی هاشم قطع می گردید (التهذیب شیخ طوسی ، ج 10، ص 151)

داستان عقیل که درخواست بیشتر از بیت المال کرده بود و امام آهن گداخته برایش آورد مشهور است(إرشاد القلوب ، ج۲، ص۲۱۶)

2- قانون گرایی در تقسیم بیت المال: امام علی(علیه السلام) در تقسیم بیت المال بین عرب و غیر عرب، سفید و سیاه و فقیر و غنی فرقی قایل نمی شد.

« وقتی طلحه و زبیر به این تقسیم اعتراض کردند فرمود: آیا سابقه شما بیش تر است یا من؟ آیا شما به پیامبر (ص) نزدیک ترید یا من؟ آنها گفتند شما، حضرت فرمود: به خدا سوگند من و کارگری که برای من کار می کند در سهم گرفتن از بیت المال یکسان هستیم.»( .بحار، ج 41، ص 116)

وقتی حضرت در تقسیم بیت المال بین غیر عرب(موالی) و عرب یکسان برخورد کرد و عده ای اعتراض کردند فرمود: «همه قرآن را خواندم و در آن برای فرزندان اسماعیل (عربها) بر فرزندان اسحاق (غیر عربها) به اندازه این چوب برتری نیافتم.( تاریخ یعقوبی، ص۸۲ )

3- قانون گرایی در قضاوت : در دین اسلام کسی که عهددار منصب قضاوت می شود، باید بین دو طرف دعوا از همه جهت مساوات را رعایت نماید. در اجازه ورود، در جواب سلام، در جایگاههای قرار گرفتن آنان، در سخن گفتن، در ادای احترام به آنان، در گوش دادن به سخنان آنان و حتی مستحب است که قلبا نیز آنها را مساوی بداند.

در دوران خلافت خلیفه دوم ، یک فرد یهودی علیه امیر مؤمنان (علیه السلام) شکایت کرد و کار به محکمه کشید. عمر بن خطاب، امام علی (علیه السلام) را در دادگاه با کنیه «ابوالحسن» خطاب قرار داد. حضرت از این گونه خطاب نسبت به خود ناراحت شد واعتراض کرد و فرمود: مرا با کنیه مورد خطاب قرار دادی [و بدین سبب مرا بر او ترجیح دادی] و رعایت مساوات میان من و مدعی را نکردی، در صورتی که مسلمان و یهودی در پیشگاه حق و از نظر قانون مساوی اند.»( النظام السیاسی فی الاسلام، ص ۲۱۰)

خداوند توفیق عمل به قوانین اسلام را به همه عنایت بفرماید به برکت صلوات برمحمد و آل محمد