شرایط امر به معروف و نهی از منکر

توضیحات

در مسئله 11 توضیح المسائل مراجع تقلید اینگونه آمده است: مسائلی را که انسان غالباً به آنها احتیاج دارد واجب است یاد بگیرد و از طرفی یکی از بزرگترین و با اهمیت ترین دستورات اجتماعی دین مبین اسلام "امر به معروف و نهی از منکر می باشد که چند نکته کوتاه درباره امر به معروف و نهی از منکر بیان شود:
1. واجب شدن امر به معروف و نهی از منکر شرایطی دارد از جمله: الف) کسی که می خواهد امر به معروف و نهی از منکر کند معروف و منکر را بشناسد. ب) تصمیم مخاطب بر تکرار عمل. ج) نداشتن مفسده و ضرر جانی‌، عرضی و مالی قابل توجه برای کسی که امر به معروف و نهی از منکر می کند. د) احتمال تاثیر در مخاطب.
2. یکی از شرایط امر به معروف و نهی از منکر در کنار بقیه شرایط احتمال تاثیر است یعنی اگر انسان احتمال عقلایی مثلا ده درصد احتمال بدهد که امر و نهیش نسبت به شخص گنهکار تاثیر دارد باید ‏تذکر ‏بدهد ‏هر چند گمان قوی داشته باشد که ممکن است گنهکار نپذیرد و وجود احتمال برای ثابت شدن تکلیف شرعی کافی است، اما اگر انسان یقین و اطمینان دارد که تذکر هیچ اثری نسبت به گنهکار ندارد به نظر اکثر فقها تکلیف ساقط است. (1)
3. منظور از احتمال تاثیر این است که اگر انسان احتمال بدهد که با تذکر دادن، گنهکار بطور کلی گناه را ترک می کند یا مدت کوتاهی گناه را مرتکب نمی شود یا باعث می شود گناه را کمتر یا کم رنگ تر انجام دهد و یا اینکه امر و نهی در آینده احتمال تاثیر دارد در همه این موارد امر به معروف و نهی از منکر واجب است مثلا اگرکسی نماز نمی خواند چنانچه انسان احتمال بدهد با امر به نماز، اهل نماز می شود یا حداقل چند روزی نماز می خواند یا در آینده اهل نماز می شود، امر به نماز واجب است. (2)
زائرین و مجاورین گرامی می توانند سوالات دینی خویش را با ذکر نام مرجع تقلید خویش به سامانه 30002020 پیامک کرده و پاسخ را مطابق نظر مرجع تقلید دریافت نمایند.
خداوند متعال توفیق عمل ‏به ‏وظائف شرعی را به همه ما عنایت فرماید به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
نکات توضیحی و منابع:
(1) سیستانی: اگر می داند تاثیر ندارد، احتیاط واجب کراهت خود را برای کارهای ناشایسته اظهار کند. (رساله جامع م 2202)
(2) (رساله مراجع ج2 ملحقات ص: 962 م 2791 ؛ تحریر الوسیله، کتاب امر به معروف شرط دوم ؛ رساله آموزشی ج 1 درس 76 ؛ رساله جامع م 2205 ؛ مکارم، توضیح المسائل م 2414)