نمونه‌هایی از موارد انطباق مؤونه برو به برنامه

کالاهای مصرفی بی دوام و با دوام

کالاهای مصرفی بی دوام از قبیل قند، شکر، برنج، روغن، و مانند آن که دراحتیاجات روزانه‌ی زندگی مصرف می‌شود اگر از درآمد سال به منظور مصرف سالانه خریداری کند و به مصرف برساند مؤونه به حساب می‌آید و خمس ندارد و هر مقدار از آن را که در انتهای سال مصرف نکند مؤونه نیست و بایستی خمس آن را بپردازد، و اما کالاهای مصرفی با دوام از قبیل خانه‌ی مسکونی، لوازم خانگی، اتومبیل شخصی، زیور آلات زنانه و مانند آن که هنگام استفاده عین آنها باقی می‌ماند (و به عبارت دیگر بهره‌دهی آن مدت‌دار است) و به عنوان نیاز زندگی از درآمد خریداری و استفاده می‌شود مؤونه است و خمس ندارد.

توجه

ملاک عدم وجوب خمس در کالاهای مصرفی با دوام، صدق عنوان نیاز به آنها مطابق با شأن عرفی مناسب با انسان است، هر چند در طول سال از آنها استفاده نشود، بنابراین اگر فرش و ظروف اتفاقاً در طول سال مورد استفاده قرار نگیرد ولی برای استفاده‌ی میهمان به آنها نیاز باشد خمس ندارد، ولی معیار در کالاهای مصرفی بی‌دوام، مصرف است که هر چه از مصرف سالانه‌ی آنها زیاد بیاید خمس دارد.

کتابی که از چندین جلد تشکیل شده (مانند وسائل الشیعه) اگر مجموع آن مورد نیاز باشد و یا خرید جلدی که به آن احتیاج است متوقف بر خرید دوره‌ی کامل آن باشد خمس ندارد و در غیر این صورت باید خمس مجلداتی که الآن مورد نیاز نیست پرداخت شود، و صرف خواندن یک صفحه از هر جلد کتاب، برای ساقط شدن خمس کافی نیست.

خانه‌ی مسکونی مورد نیاز مؤونه است، بنابراین ساختمان سه طبقه‌یی که صاحب آن در یک طبقه، خودش و در دو طبقه‌ی دیگر فرزندانش زندگی می‌کنند خمس ندارد.

اتومبیلی که از درآمد بین سال جهت استفاده‌ی شخصی و رفع نیازهای زندگی تهیه شده و جزو احتیاجات مناسب با شأن عرفی شخص باشد مؤونه است و خمس ندارد. بلی اگر برای کسب و کار باشد، مثل تاکسی، وانت، مینی‌بوس، اتوبوس حکم ابزار کار را در وجوب خمس خواهد داشت.

داروهایی که از درآمد بین سال خریده شده و بدون فاسد شدن تا سر سال خمسی باقی مانده است، اگر خرید آنها جهت استفاده در مواقع نیاز باشد و در معرض احتیاج هم باشد مؤونه است و خمس ندارد.

2. مایحتاجی که از درآمد تدریجی تهیه می‌شود

مایحتاجی از قبیل لوازم خانگی، جهیزیه، ساختمان مسکونی و مانند آن که شخص نمی‌تواند هنگام نیاز یکباره خریداری کند مگر آن که از درآمد سنوات بعد به تدریج تهیه و برای زمان احتیاج نگهداری نماید، آن مقدار که هر سال به اندازه‌ی شأن عرفی خود تهیه می‌کند مؤونه است و خمس ندارد.

توجه

اگر در منطقه‌یی رسم بر این باشد که خانواده‌ی داماد اقدام به تهیه و تأمین اثاثیه و لوازم خانه کنند و به مرور زمان و به تدریج به تهیه‌ی آن لوازم بپردازند و سال بر آنها بگذرد، در صورتی که تهیه‌ی اثاث و لوازم زندگی برای آینده عرفاً جزو مؤونه محسوب شود خمس ندارد.

شخصی که خانه‌یی برای سکونت ندارد ولی مالک قطعه‌ی زمینی است که یک سال یا بیشتر بر آن گذشته و نمی‌تواند آن را بسازد، در صورتی که زمین را برای ساخت مسکن مورد نیاز در آن، از درآمد بین سال خریده باشد تا آن را نفروخته است خمس آن واجب نیست، ولی اگر آن را از درآمد سال به قصد فروش و مصرف پول آن برای ساخت خانه خریده باشد پرداخت خمس آن واجب است.

در عدم وجوب خمس در زمینی که برای ساخت مسکن بدان نیاز دارد، فرقی بین این که یک قطعه باشد یا چند قطعه، و یا یک مسکن باشد یا چند مسکن وجود ندارد، بلکه ملاک، صدق عنوان نیاز به آن به مقتضای موقعیت و شأن عرفی وی و همچنین وضع مالی شخص برای ساخت تدریجی آن است.

فردی که خانه‌ی ملکی برای سکونت ندارد و از درآمد بین سال زمینی خریده تا در آن خانه‌یی برای خودش بسازد چنانچه شروع به ساختن کند ولی قبل از اتمام آن، سال خمسی برسد آنچه در مصالح ساختمان مصرف کرده، خمس ندارد.

3. پرداخت بدهی

بدهی پرداخت نشده- چه بدون مدت باشد و چه مدت‌دار، چه بر اثر قرض گرفتن باشد و یا بر اثر خرید نسیه‌ی کالا- از درآمد سالانه استثنا نمی‌شود مگر این که برای تأمین هزینه‌های سال درآمد باشد که از درآمد سال مقداری را که می‌خواهد صرف بدهی خود کند استثنا می‌شود و به معادل آن از درآمد سالانه، خمس تعلق نمی‌گیرد، ولی اگر برای بدهی‌های سالهای قبل باشد، هر چند صرف درآمد سالانه برای پرداخت آن جایز است ولی اگر تا پایان سال پرداخت نشود از درآمد سالانه استثنا نمی‌شود، بنابراین:

بر کارمندانی که گاهی مقداری مال از مخارج سالانه‌ی آنها زیاد می‌آید خمس تمام درآمد باقیمانده واجب است، هر چند بدهی‌های نقدی و قسطی داشته باشند. بلی اگر بدهی بر اثر قرض کردن در طول سال برای مخارج همان سال یا خرید بعضی از مایحتاج سال به صورت نسیه باشد در صورتی که بخواهند دین خود را از منافع همان سال ادا نمایند مقدار دین از باقیمانده‌ی درآمد آن سال استثنا می‌شود.

اقساط بدهی مسکن و مانند آن را هر چند می‌توان از درآمد کسب همان سال پرداخت کرد، ولی در صورت عدم پرداخت، از درآمد آن سال استثنا نمی‌شود بلکه به باقیمانده‌ی درآمد سر سال خمسی، خمس تعلق می‌گیرد.

بدهی که جهت غیر مؤونه (مثل بدهکاری بابت کفارات) بوده، هر چند صرف درآمد سالانه برای پرداخت آن جایز است، ولی اگر تا پایان سال پرداخت نشود از منفعت کسب سالی که در آن بدهی حاصل شده استثنا نمی‌شود و پرداخت خمس درآمد سالانه کسب که از مخارج آن سال زیاد آمده واجب است.

4. پیش پول اجاره و مانند آن

پول پیشی که مستأجر به موجر می‌دهد، اگر از منفعت کسب مستأجر باشد بعد ازگذشت سال خمس دارد و هر وقت مستأجر بتواند آن را از موجر بگیرد باید خمس آن را بپردازد.

مبلغی که در حال حاضر افرادی که قصد تشرف به حج یا عمره را دارند باید برای حفظ نوبت، مطابق قرارداد مضاربه به بانک بسپارند و سودی نیز به آن تعلق می گیرد و زمانی که نوبت تشرف آنها فرا رسد اصل پول و سود آن را دریافت کرده به سازمان حج و زیارت می سپارند و به عمره و حج مشرف می شوند، اگر در همان سال خمسیِ سپرده گذاری به حج بروند خمس ندارد ولی اگر نوبت حج آنها پس از آن سال خمسی است به اصل سپرده اگر از درآمد کسب غیر مخمَّس بوده خمس تعلق می گیرد، اما سود حاصله اگر پیش از سال عزیمت به سفر حج قابل وصول نباشد جزو درآمد سال وصول محسوب می شود که اگر در همان سال هزینه شود خمس ندارد.

پولی که برای خرید کتاب از نمایشگاه بین المللی کتاب در تهران قبل از تحویل آن پرداخت شده، ولی هنوز کتابها ارسال نشده است خمس ندارد به شرطی که کتابهای مزبور، مورد نیاز و به مقدار متناسب با شأن عرفی شخص بوده باشد.

برو به بالا درس70: خمس درآمد (4)

کالاهای مصرفی بی دوام و با دوام 2. مایحتاجی که از درآمد تدریجی تهیه می‌شود 3. پرداخت بدهی 4. پیش پول اجاره و مانند آن

نمونه‌هایی از موارد انطباق مؤونه برو به برنامه

کالاهای مصرفی بی دوام و با دوام

2. مایحتاجی که از درآمد تدریجی تهیه می‌شود

3. پرداخت بدهی

4. پیش پول اجاره و مانند آن

درباره ما تماس با ما