الف: قصد انجام سفر شغلی
ب: شروع سفر شغلی
ج: قصد استمرار انجام سفر شغلی
در مواردی که صدق عنوان حرفه و شغل نسبت به سفر مشکوک باشد، نماز قصر و روزه باطل است.
اگر سفر برای تحصیل علم، جزء حرفه و شغل باشد مثل آنکه دوره ی آموزشی برای کارمند اداره قرار دهند و او مجبور است برای گذراندن دوره به مسافرت برود، سفر او سفر شغلی می باشد.
سفری که دانشجو و دانش آموز برای تحصیل علم می کند تا در آینده شغلی را اختیار کند، حکم سفر شغلی را ندارد. ولی با توجه به فتاوای جمعی به تمام بودن نماز، احتیاط واجب آن است که در چنین سفری نمازش را به صورت جمع بین تمام و قصر بخواند و روزه¬ اش را بگیرد و بعداً نیز قضا کند.
سفری که امثال محصلان علوم دینی یا دانشجویان افسری برای تحصیلشان انجام می دهند و با انجام آن در سِلک و حرفه خاصی قرار می گیرند، سفر شغلی محسوب می شود؛ و نسبت به نماز و روزه حکم سفر شغلی را دارد.
کسی که اشتغال به شغلی دارد که در سال یک بار به مدت مثلاً دو سه هفته یا یک ماه طول می کشد مانند کاروان داران حج، چنانچه بنا دارد همه ساله به این کار اشتغال داشته باشد، نمازش حتی در اولین سفر تمام است.
در فرض مسأله سابق اگر بنابر استمرار نداشته باشد، حکم سفر شغلی را ندارد.
کسی که در فصلی از سال سفر شغلی داشته باشد چنانچه بخواهد همه ساله به آن اشتغال داشته باشد و یا بخواهد به مدت طولانی مثلاً حداقل سه ماه به طور متعارف و مستمر به آن اشتغال داشته باشد و تنها در ایّامی که معمولاً تعطیل می کنند مانند ایام تعطیل و عزاداری، تعطیل کند، سفرش حکم سفر شغلی را دارد و نمازش حتی در سفر اول تمام است.
کسی که شغلش تردد به بیرون شهر به اندازه کمتر از مسافت شرعی است مانند بعضی از رانندگان تاکسی، چنانچه اتفاقاً در حدّ مسافت شرعی برای همان شغلش مسافرت کند، حکم سفر شغلی را ندارد و نمازش قصر است مگر آنکه بنا داشته باشد برای مدت طولانی به بیش از مسافت شرعی آن شغل را ادامه دهد.که در این صورت از همان سفر اول حکم سفر شغلی را دارد و نمازش تمام است.
کسی که شغل یا مقدمه شغل او سفر است و وظیفه اش آن است که نماز را تمام بخواند و روزه اش را در سفر بگیرد ،چنانچه در وطن یا غیر وطن با نیت یا بدون نیت، ده روز بماند، در اولین سفری که بعد از این اقامه عشره انجام می دهد، نمازش قصر است.
کسی که سفر شغلی داشته ، اما 10 روز ( در وطن یا غیر وطن) در یکجا مانده است، چنانچه به سفر غیر شغلی مثل زیارت برود و پس از آن بدون اقامه ی 10 روز اقدام به سفر شغلی کند، نمازش در این سفر شغلی تمام است. ولی با این حال احتیاط به جمع بین تمام و قصر ترک نشود.
رفت و برگشت اگر در نظر عرف، یک سفر محسوب شود، مثل استادی که از وطن برای تدریس، به شهری سفر کرده و هنگام عصر یا فردای آن روز به مبدأ بر می‌گردد، در این صورت رفت و برگشت، سفر اول محسوب می‌شود و اگر عرفاً یک سفر محسوب نشود، مثل راننده‌ای که برای حمل مسافر یا کالا به مقصدی حرکت کرده و از آنجا به مکان دیگری برای حمل مسافر یا کالا سفر نماید و سپس به وطن مراجعت می‌کند در این صورت، سفر اول با رسیدن به مقصد، تمام می‌شود.
در حکم سفر شغلی که نماز تمام و روزه صحیح است، تفاوتی نمی کند که مسیر یا نوع شغل یا وسیله سفر، همان قبلی باشد یا تغییر کند.
کسی که شغلش سفر یا شغلش در سفر نیست، چنانچه سفرهای متعددی انجام دهد نمازش قصر است، خواه از ابتداء قصد سفرهای متعدد داشته باشد یا بعداً اتفاق بیفتد.
کسی که شغلش سفر یا در سفر است، چنانچه سفر شغلی انجام دهد، نمازش تمام است. اگر چه انگیزه او از سفر غیر شغل باشد، مثل راننده اتوبوسی که به نیّت زیارت، مسافر به مقصد مشهد می برد.
کسی که به خاطر شغلی سفری کند و در ضمن آن یا بعد از آن، اعمال خاصی از قبیل دیدن اقوام و دوستان را هم انجام می‌دهد و گاهی یک یا چند شب هم در آنجا می‌ماند، در این مدت حکم سفر شغلی او تغییر نمی کند و نمازش تمام است.
کسی که شغلش سفر یا در سفر است چنانچه پس از سفر شغلی، بلافاصله برگردد، در برگشت نمازش تمام است ولی اگر چند روزی (کمتر از ده روز) برای غیر شغل مثل زیارت یا تفریح بماند و سپس مراجعت کند، احتیاط واجب در برگشت، جمع بین قصر و تمام است.
کسی که سفر، شغل، یا لازمه ی شغل اوست، اگر به سفر غیر شغلی برود، هر چند به محل شغلش باشد، نمازش قصر است.
در فرض مسأله ی قبل چنانچه سفر غیر شغلی به محل شغلش برود ولی تصمیم بگیرد که به خاطر شغل در آنجا بماند، مدتی که در آنجا توقف می کند تا به سر کار برود، احتیاط کند به جمع میان قصر و تمام، اگر چه بعید نیست حکم به تمام. امّا بعد از آن یعنی در محل کار و در برگشت نمازش تمام است.
کسی که شغلش سفر یا در سفر است اگر به سفر غیر شغلی برود نمازش قصر است، ولی چنانچه از آن محل به قصد محل شغل و به انگیزه کار سفر کند، نمازش در برگشت تمام است.
اگر خودروی شخصی که شغلش رانندگی است در بین سفر شغلی خراب شود و برای تعمیر و مثلاً خرید لوازم به محلّی که مسافت شرعی است سفر کند، این سفر سفر شغلی محسوب شده و نمازش تمام است.
در فرض مسأله ی قبل،چنانچه پیش از شروع به سفر شغلی، خودروی او خراب شود و برای تعمیر و مثلاً تهیه لوازم به محلی که مسافت شرعی است مسافرت کند، نمازش قصر است.
کسی که شغلش در سفر است چنانچه شغلش برای همیشه به پایان برسد یا کلاً منصرف از ادامه آن شود، در مراجعت از آخرین سفری که برای شغلش رفته است، احتیاط واجب، جمع بین قصر و تمام در نماز است. و اگر شغلش سفر است، در فرض مساله، نمازش در برگشت شکسته است لکن احتیاط به جمع بین قصر و تمام ترک نشود .
تبلیغ و ارشاد یا امر به معروف و نهی از منکر اگر عرفاً شغل و کار فردی محسوب شود، در سفر برای انجام آن کارها حکم مسافری را دارد که بخاطر شغل و کارش سفر می‌کند، و اگر زمانی برای کاری غیر از ارشاد و تبلیغ مسافرت کرد، در آن سفر مانند سایر مسافران نمازش قصر است.
