پزشکی قانونی برو به برنامه

س: برخی اداره ها (پزشکی قانونی) در مواردی می خواهند جنازه ای را برای فهم علت مرگ و یا قتل، تشریح کنند آیا چنین اجازه ای هست یانه و چه موقعی جایز نمی باشد؟

اگر کشف حقیقت متوقف بر آن باشد، اشکال ندارد و اجازه ی ولی شرط است؛ مگر اینکه کشف حقیقت متوقف بر آن بوده و قاضی نیز آن را لازم بداند. (امام خامنه ای)ولی ّ میّت،نمی تواند به تشریح جنازه مرده ای برای مقصد یاد شده،اجازه دهد. ودر صورت امکان،باید از آن جلو گیری به عمل آورد. (آیت الله سیستانی)

س: در مرگهای طبیعی یعنی مرگ ناشی از بیماریها، مواردی از فوت بیماران رخ میدهد که کشف علت دقیق آن بدون انجام کالبدگشایی مقدور نیست. یافتن علت چنین مرگهایی برای درمان بهتر سایر بیماران و جلوگیری از مرگ آن ها بسیار موثر و حائز اهمیت است و انجام کالبدگشایی در بیمارستان توسط متخصصین پزشکی قانونی شاغل در دانشگاهها می تواند کمک فراوانی به نجات جان بیماران نماید.

در چنین مواردی انجام کالبدگشایی در بیمارستان دانشگاهی چه حکمی دارد؟

آیا با اخذ رضایت قبلی شخص بیمار، یا اجازه اولیاء دم ضرورت دارد؟

ج1) اگر مصلحت مهمی در این کار وجود داشته باشد؛ و یا نجات نفس محترمی یا کشف مطالب جدید علم پزشکی که موردنیاز جامعه است و یا دستیابی به اطلاعاتی راجع به بیماری که زندگی مردم را تهدید می کند، منوط به آن باشد، و همچنین اگر شرط احترام جسد میت مسلمان که باید اصل مسلم در نظائر این مسأله قرار داده شود حاصل باشد کالبد شکافی اشکال نخواهد داشت.و در عین حال واجب است تا حد امکان از جسد میت مسلمان استفاده نشود.

البته اجزایی هم که از جسد فرد مسلمان جدا شده اند، در صورتی که دفن آن ها با جسد، حرج یا محذوری نداشته باشد واجب است با خود جسد دفن شود و الا دفن آن ها به طور جداگانه و یا با جسد میت دیگر لازم است.

ج2) اگر با اذن میت در دوران حیاتش و یا با اذن اولیای او بعد از مردنش باشد و یا نجات جان نفس محترمی منوط به آن باشد، اشکال ندارد. (امام خامنه ای)






----------

. اصول کافی، ج2، ص509

. بحارالانوار، ج73، ص368.

-اجوبه18.تا 20وس45.توضیح المسایل آیات عظام سیستانی و مکارم مسیله2

-توضیح المسایل مراجع مسیله3

. خون انسان و هر حیوانی که دارای خون جهنده می‌باشد (با بریدن رگ، خون با جهش و فشار بیرون می‌زند) نجس، و خون حیوانی که خون جهنده ندارد پاک است.

خونی که پس از تذکیه و خروج آن در حدّ معمول، در بدن حیوان حلال گوشت می‌ماند، از خون نجس استثناء شده و پاک است.

در پاک بودن خونِ باقی‌مانده فرقی بین انواع تذکیه از ذبح، نحر و شکار نیست؛ لیکن طهارت خون جنینی که تذکیه آن به تذکیه مادرش تحقّق می‌یابد، در آراء فقها محل اشکال واقع شده است.

در طهارت خون باقی مانده در بدن حیوان حرام گوشت پس از تذکیه آن، اختلاف است.

همچنین طهارت نطفه ای که به علقه تبدیل شده (خون بسته شده) اختلافی است. بسیاری آن را نجس دانسته اند.

طهارت خون طحال و نیز خون موجود در تخم مرغ یا تخم سایر پرندگان، اختلافی است.

البته خونی که گاه در شیر یافت می‌شود نجس است و شیر را نجس می‌کند.

انتقال خون نجس، مانند خون انسان یا حیوان به بدن حیوانی که خونش پاک است، مانند پشه موجب پاک شدن آن می‌شود.

مایعی که خون بودن آن مشکوک، و یا خون بودنش معلوم، لیکن نجس بودن آن مشکوک است- مانند خون مار و تمساح که جهنده بودنش معلوم نیست یا خون موجود در لباس که معلوم نیست خون پشه است یا خون بدن و دیگر مصادیق شک در موضوع- بنابر تصریح جمعی از فقها محکوم به طهارت است. در اینکه موارد شک در حکم- مانند خون علقه- مجرای اصل طهارت است یا اصل نجاست، اختلاف است.

. العروة الوثقى، ج‌1، فصل في النجاسات، مورد الاول و الثانی، م1 و مورد الخامس من اانجاسات، مسائل 12،13 و فصل في کیفیه تنجس المتنجسات، م13 و فصل فی المطهرات، مورد الاول، م40 و مورد العاشر من المطهرات و توضيح المسائل مراجع ، ج1 ، مسائل 216،217،134 و توضيح المسائل جديد مكارم، م152 واستفتائات جديد (مكارم)، ج‌2، س31، سایت رهبری، احکام پزشکی، س۱۸۱

. کلونوسکوپی روشی برای بررسی جدار داخلی کولون یا روده بزرگ است که به کمک آن تمامی طول روده بزرگ از مقعد تا محل اتصال به روده کوچک بررسی میگردد. کلونوسکوپ دستگاهی است که از یک لوله انعطاف پذیر با قطری به اندازه یک انگشت و طول حدود 1.5 متر تشکیل شده است. این لوله به یک منبع نوری و یک دوربین بسیار کوچک ویدیویی که برای تصویربرداری از روده مورد استفاده قرار می گیرد مجهز می باشد. هنگام کلونوسکوپی، پزشک، به کمک کولونوسکوپ به آرامی از طریق مقعد وارد راست روده و روده بزرگ می شود و داخل روده بزرگ را در مانیتور دستگاه مشاهده می نماید.

. العروة الوثقى، ج‌1، فصل في النجاسات، مورد الاول و الثانی، م1 و مورد الخامس من اانجاسات، مسائل 12،13 و فصل في کیفیه تنجس المتنجسات، م13 و فصل فی المطهرات، مورد الاول، م40 و مورد العاشر من المطهرات و توضيح المسائل مراجع ، ج1 ، مسائل 216،217،134 و توضيح المسائل وحيد، مسائل 223،222،135 و وسیله النجاه بجت، م 554 و توضيح المسائل جديد مكارم، م152 واستفتائات جديد (مكارم)، ج‌2، س31

. فالجسم الخارجي الملاقي له محكوم بالطهارة لأنّه لا دليل على نجاسة الدم في العروق، أو البول و الغائط في محلّهما فضلًا عن أن يكون منجساً لملاقيه، و ذلك لأنّ الأدلّة الدالّة على نجاسة المذكورات مختصّة بالدم الخارجي و البول و الغائط الخارجيين لأنّ النجاسة فيها قد استفيدت من الروايات الآمرة بغسل ما أصابه شي‌ء منها، و الإصابة بنظر العرف انّما تتحقّق فيما إذا كانت المذكورات محسوسة. تفصيل الشريعة في شرح تحرير الوسيلة، النجاسات و أحكامها، ص: 430‌، بخش امّا القسم الأوّل.

. امروزه کاربرد این روش بسیار کمتر از گذشته‌است و گاه برای درمان بیماریهای گوارشی مانند یبوست شدید یا ولولوس استفاده می‌شود.

. العروة الوثقى، ج‌1، فصل في النجاسات، مورد الاول و الثانی، م1 و الخامس من اانجاسات، مسائل 12،13 و فصل في کیفیه تنجس المتنجسات، م13

. شماره استفتاء: 857121 تاریخ استفتاء: 1397/01/19

. احکام پزشکی، ص181، س467.

. العروة الوثقى، ج‌1، فصل في النجاسات، الخامس من النجاسات، مسئلۀ 10؛ توضيح المسائل مراجع، ج1، مسئلۀ 104؛ امام خامنه ای سایت ادمین، شماره استفتاء: 867258 تاریخ استفتاء: 1397/02/23، آیت الله سیستانی، توضیح المسائل جامع، مسأله ۱۱۷.

. سیدمحمدحسن بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ج1، مسئلۀ 101. توضیح المسائل جامع، م 114شماره استفتاء: 914291 تاریخ استفتاء: 1397/07/15

. سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی، العروة الوثقى، ج‌1، فصل فی النجاسات، اقتباس من مورد الثالث.

. فراوردهٔ خونی می‌تواند گلبول قرمز، پلاسما یا پلاکت باشد.البته فراوردهٔ خونی از سرم (که عنصری مصنوعی است و به عنوان جایگزین خون استفاده می‌شود) متفاوت بوده و به عنوان معادل یکدیگر استفاده نمی‌شوند.

. روح‌الله موسوی خمینی، استفتائات، ج‌1، سؤال 2۵7؛

[<![if !supportFootnotes]>[19]<![endif]>](#_ftnref19) . شماره استفتاء: 862837 تاریخ استفتاء: 1397/02/08

[<![if !supportFootnotes]>[20]<![endif]>](#_ftnref20) . ناصر مکارم شیرازی، احکام پزشکى، سؤال 3۴0.

[<![if !supportFootnotes]>[21]<![endif]>](#_ftnref21). العروة الوثقى، ج‌1، فصل في النجاسات، الخامس من النجاسات، مسئلۀ 13؛ توضيح المسائل مراجع، ج1، مسئلۀ 100؛ حسین وحید خراسانی، توضيح المسائل، مسئلۀ 101؛ سیدعلی حسینی خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات (فارسی)، اقتباس از سؤال 286.

[<![if !supportFootnotes]>[22]<![endif]>](#_ftnref22) . العروة الوثقى، ج‌1، فصل في النجاسات، مورد الاول و الثانی، م1 و مورد الخامس من اانجاسات، مسائل 12،13 و فصل في کیفیه تنجس المتنجسات، م13 و فصل فی المطهرات، مورد الاول، م40 و مورد العاشر من المطهرات و توضيح المسائل مراجع ، ج1 ، مسائل 216،217،134 و توضيح المسائل وحيد، مسائل 223،222،135 و وسیله النجاه بجت، م 554 و توضيح المسائل جديد مكارم، م152 واستفتائات جديد (مكارم)، ج‌2، س31.

[<![if !supportFootnotes]>[23]<![endif]>](#_ftnref23) . مجله فقه دفتر تبلیغات اسلامی قم، برگرفته از مقاله «احکام الکل»، شماره۱۲.

[<![if !supportFootnotes]>[24]<![endif]>](#_ftnref24) . CH۳CH۲OH

[<![if !supportFootnotes]>[25]<![endif]>](#_ftnref25) . فارماکولوژی پایه و بالینی، ج۱، ص۴۷۱، بهرام نصر اصفهانی، کپکها و مخمّرها، ج۱، ص۷۹، محمد هادی خورگامی، شیمی آلی، ج۱، ص۱۲۱.

[<![if !supportFootnotes]>[26]<![endif]>](#_ftnref26) . صبور اردوبادی، بررسی فراورده های الکل از نظر فقه اسلامی، ج۱، ص۱۳۳.

[<![if !supportFootnotes]>[27]<![endif]>](#_ftnref27) . لگزیرها محلولهای خوراکی و شیرین شده هیدروالکلی می باشند. در این فرآورده ها با استفاده از الکل سبب حل شدن موادی می شوند که در آب نامحلول یا کم محلول و در الکل محلول است. میزان الکل الگزیرها بسته به نوع ماده موثره متفاوت است. به علت وجود الکل در فرآورده، باید دَرِ ظرفِ حاوی فرآورده کاملاً محکم بسته شود و فرآورده باید دور از حرارت باشد. الگزیرها در مقایسه با شربت ها دارای شیرینی و چگالی کمتری هستند. مانند الگزیر دیفین هیدرامین (Diphenhydramine).

[<![if !supportFootnotes]>[28]<![endif]>](#_ftnref28). سیدمحمدحسن بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ج1، اقتباس از مسئلۀ 111و112؛

[<![if !supportFootnotes]>[29]<![endif]>](#_ftnref29). سایت ادمین رهبری، شماره استفتاء: 907508 تاریخ استفتاء: 1397/06/19

[<![if !supportFootnotes]>[30]<![endif]>](#_ftnref30). توضیح المسائل م 125.

[<![if !supportFootnotes]>[31]<![endif]>](#_ftnref31) . اتانول یا الکل اتیلیک یا اتیل الکل یا الکل میوه با فرمول C۲H۵OH مایعی شیمیائی با بوی خاص تند و آتشگیری است که در نوشیدنی‌های الکلی وجود دارد. این الکل همان ماده‌ای است که دارای خاصیت مست‌کنندگی است و در نوشیدنی‌های الکلی با درصدهای مختلف پیدا می‌شود.

https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%84

[<![if !supportFootnotes]>[32]<![endif]>](#_ftnref32) . شماره استفتاء: 786685 تاریخ استفتاء: 1396/04/17

[<![if !supportFootnotes]>[33]<![endif]>](#_ftnref33) . سایت معظم له.

[<![if !supportFootnotes]>[34]<![endif]>](#_ftnref34) . سایت معظم له، احکام پزشکی.

[<![if !supportFootnotes]>[35]<![endif]>](#_ftnref35) . سوره مبارکه انعام آیه 145

[<![if !supportFootnotes]>[36]<![endif]>](#_ftnref36).شایان ذکر است تا زمانى كه غسل سوم كامل نشده باشد، بدن ميّت محكوم به نجاست است.

[<![if !supportFootnotes]>[37]<![endif]>](#_ftnref37).شایان ذکر است که وجوب غسل مس میت درصورتی است که بدن میت بعد از سرد شدن کامل آن مس شود.

[<![if !supportFootnotes]>[38]<![endif]>](#_ftnref38) . شماره استفتاء: 823662 تاریخ استفتاء: 1396/09/11

[<![if !supportFootnotes]>[39]<![endif]>](#_ftnref39) . فقه برای غرب نشینان م 190.

[<![if !supportFootnotes]>[40]<![endif]>](#_ftnref40) . استفتاءات جديد نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 3 صفحه : 29

[<![if !supportFootnotes]>[41]<![endif]>](#_ftnref41) . https://www.sistani.org/persian/qa/search/

[<![if !supportFootnotes]>[42]<![endif]>](#_ftnref42) . استفتاءات جديد نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 3 صفحه : 29

[<![if !supportFootnotes]>[43]<![endif]>](#_ftnref43) . فقه برای غرب نشینان م 190.

[<![if !supportFootnotes]>[44]<![endif]>](#_ftnref44). توضيح المسائل مراجع ، ج1 ، م 94 و توضیح المسائل وحید، م 95

[<![if !supportFootnotes]>[45]<![endif]>](#_ftnref45) . فقه برای غرب نشینان، م366.

[<![if !supportFootnotes]>[46]<![endif]>](#_ftnref46). سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی، العروة الوثقى، ج‌1، فصل فی النجاسات، الرابع من النجاسات، مسئلۀ 9؛ سیدعلی سیستانی، منهاج الصالحین، کتاب الطهارة، مسئلۀ 399.

[<![if !supportFootnotes]>[47]<![endif]>](#_ftnref47). اگر چنین جنینی متعلق به مسلمان باشد، پس از انجام غسل میّت پاک می‌شود.

[<![if !supportFootnotes]>[48]<![endif]>](#_ftnref48). سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی، العروة الوثقى، ج‌1، فصل فی النجاسات، اقتباس من مورد الثالث؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ج‌2، سؤال ۵0.

[<![if !supportFootnotes]>[49]<![endif]>](#_ftnref49). سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی، العروة الوثقى، ج‌1، فصل فی النجاسات، الرابع من النجاسات، مسئلۀ 13.

[<![if !supportFootnotes]>[50]<![endif]>](#_ftnref50). سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، فصل فی النجاسات، الرابع من النجاسات، مسئلۀ 12؛ سیدمحمدحسن بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ج1، مسئلۀ 88.

[<![if !supportFootnotes]>[51]<![endif]>](#_ftnref51) . العروة الوثقى، ج‌1،فصل في النجاسات، الرابع من النجاسات، م1

[<![if !supportFootnotes]>[52]<![endif]>](#_ftnref52). سیدروح‌‌الله خمینی، توضیح المسائل، مسئلۀ 2883؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ج‌3، سؤال 29؛ سیدعلی سیستانی، توضیح المسائل، ملحقات، مسئلۀ ۶۴.

[<![if !supportFootnotes]>[53]<![endif]>](#_ftnref53) . توضیح المسائل م 528.

[<![if !supportFootnotes]>[54]<![endif]>](#_ftnref54) . عروة الوثقي، ج1، احكام اموات، تغسيل ميت، موارد سقوط غسل میت، م12، پاورقي، منهاج خوئي و وحيد، ج2، ص103، م329، منهاج سيستاني، ج1، ص115، م329

[<![if !supportFootnotes]>[55]<![endif]>](#_ftnref55)- عروة الوثقي، ج1، احكام اموات، تغسيل ميت، تحریر الوسیلهچهارجلدی ج1 احکام اموات غسل میت قبل از م1

[<![if !supportFootnotes]>[56]<![endif]>](#_ftnref56)- عروة الوثقي، ج1، احكام اموات، تغسيل ميت، تحریر الوسیلهچهارجلدی ج1 احکام اموات غسل میت قبل از م1

[<![if !supportFootnotes]>[57]<![endif]>](#_ftnref57)- عروة الوثقي، ج1، احكام اموات، تغسيل ميت، تحریر الوسیلهچهارجلدی ج1 احکام اموات غسل میت قبل از م1

[](#_ftnref58)4، توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص299، م 512

[<![if !supportFootnotes]>[59]<![endif]>](#_ftnref59)، توضيح‌المسائل مراجع(شانزده مرجع)ج1 ص 379 م 508 و عروة الوثقي، ج1، فصل في النفاس، ص279، قبل از م1

[<![if !supportFootnotes]>[60]<![endif]>](#_ftnref60)،توضيح المسائل مراجع، ج1، ص299، م 510 عروه الوثقي، همان

[<![if !supportFootnotes]>[61]<![endif]>](#_ftnref61)، توضيح‌المسائل مکارم، م 486 عروة‌الوثقي، ج1، فصل في النفاس، تعليقه بر اولين مبحث نفاس

[<![if !supportFootnotes]>[62]<![endif]>](#_ftnref62)، توضيح‌المسائل سیستانی، م500 عروة الوثقي، همان

[<![if !supportFootnotes]>[63]<![endif]>](#_ftnref63). توضيح المسائل مراجع ، ج1 ، م 89 و استفتاء کتبی خصوصی از آیت الله سیستانی

[<![if !supportFootnotes]>[64]<![endif]>](#_ftnref64). سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی، العروة الوثقى، ج‌1، فصل فی النجاسات، الثانی عشر من النجاسات، مسئلۀ ۵؛ سیدمحمدحسن بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ج1، مسئلۀ 122؛ ناصر مکارم شیرازی، توضیح المسائل، مسئلۀ 1۴1.

[<![if !supportFootnotes]>[65]<![endif]>](#_ftnref65). شبهۀ مصداقیه، شبهه‌ای است که شخص مسئله را مى‌داند؛ ولی منشأ شکش به‌علت مشتبه‌شدن امور خارجی است؛ مثلاً شخص می‌‌داند عرق شتر نجاست‌خوار نجس است؛ ولی شک دارد این عرقِ شتر نجاست‌خوار است یا نه؟

[<![if !supportFootnotes]>[66]<![endif]>](#_ftnref66) . فقه برای غرب نشینان، مسئله355.

[<![if !supportFootnotes]>[67]<![endif]>](#_ftnref67) . شماره استفتاء: 925065 تاریخ استفتاء: 1397/08/28.

[<![if !supportFootnotes]>[68]<![endif]>](#_ftnref68) . برداشت از توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ 1۶7؛ سید‌علی حسینی سیستانی، توضیح المسائل جامع، ج1، مسئلۀ 159.

[<![if !supportFootnotes]>[69]<![endif]>](#_ftnref69) . عروه الوثقی، فصل فی المیاه، مسئله 5.

<![if !supportLists]>1- <![endif]>[](#_ftnref70)امام خمینی رساله توضیح المسائل مراجع احکام وضوی جبیره.امام خامنه اي سايت ليدر اصطلاحات فقهي

[<![if !supportFootnotes]>[71]<![endif]>](#_ftnref71) امام خمینی؛ العروه الو تقی ج1 احکام جبائر م24 ایه الله مکارم العروه الو تقی ج1 احکام جبائر م 24 ایه الله سیستانی العروه الو تقی ج1 احکام جبائر م 24

[<![if !supportFootnotes]>[72]<![endif]>](#_ftnref72) امام خمینی تحریر الو سیله ج 1 کتاب طهارت احکام جبیره م3رساله توضیح المسائل مراجع م330 امام خامنهی سایت ادمین شماره استفتاء: 725964 استفتاء شماره 24 جزوه ؛منهاج الصالحین ایه الله سیستانی ج 1م 105 ایه الله مکارم رساله توضیح المسائل349

[<![if !supportFootnotes]>[73]<![endif]>](#_ftnref73) توضیح المسائل مراجع م669

[<![if !supportFootnotes]>[74]<![endif]>](#_ftnref74) توضيح المسائل مراجع م669 و670

[<![if !supportFootnotes]>[75]<![endif]>](#_ftnref75) توضيح المسائل مراجع م336

[<![if !supportFootnotes]>[76]<![endif]>](#_ftnref76) توضيح المسائل مراجع م336

[<![if !supportFootnotes]>[77]<![endif]>](#_ftnref77) توضيح المسائل مراجع م336

[<![if !supportFootnotes]>[78]<![endif]>](#_ftnref78) توضيح المسائل مراجع م336

[<![if !supportFootnotes]>[79]<![endif]>](#_ftnref79) توضيح المسائل مراجع م325

[<![if !supportFootnotes]>[80]<![endif]>](#_ftnref80) توضيح المسائل مراجع م325

[<![if !supportFootnotes]>[81]<![endif]>](#_ftnref81) حضرت امام تحریر الوسیله ص35 ج1 م8 وعروه الوثقی احکام جبائر م11

[<![if !supportFootnotes]>[82]<![endif]>](#_ftnref82)آیت الله سیستانی منهاج الصالحین ج1 م108

[<![if !supportFootnotes]>[83]<![endif]>](#_ftnref83) توضيح المسائل مراجع م671

[<![if !supportFootnotes]>[84]<![endif]>](#_ftnref84)- توضیح المسائل، مسئله 802

[<![if !supportFootnotes]>[85]<![endif]>](#_ftnref85) - استفتائات رهبري و رساله آيت الله مكارم و رساله جامع آيت الله سيستاني

[<![if !supportFootnotes]>[86]<![endif]>](#_ftnref86)- توضیح المسائل، مسئله ی 848

[<![if !supportFootnotes]>[87]<![endif]>](#_ftnref87)- همان مسئله 861.

[<![if !supportFootnotes]>[88]<![endif]>](#_ftnref88)-توضیح المسائل، مسئله ی 970 و 971؛ رساله جامع آیت الله سیستانی، ج1، م1150و1151مقام معظم رهبری، رساله آموزشی، ج1، درس39؛

[<![if !supportFootnotes]>[89]<![endif]>](#_ftnref89) - عروه الوثقی ، فی القیام، 19

[<![if !supportFootnotes]>[90]<![endif]>](#_ftnref90) - سایت معظم له: https://modir.velayat.ir/admin/modules/namayandegi_view/index.php

[<![if !supportFootnotes]>[91]<![endif]>](#_ftnref91). عروة الوثقی، فصل فی شرائط صحة الصوم، الأمر السادس؛ و سیستانی، منهاج الصالحین، مسئلۀ۱۰۲۹.

[<![if !supportFootnotes]>[92]<![endif]>](#_ftnref92). سایت، احکام پزشکی روزه، س173و174و 176و177.

[<![if !supportFootnotes]>[93]<![endif]>](#_ftnref93). توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ۱۵۷۶؛ اجوبة الاستفتائات، سؤال۷۶۷؛ امام خامنه‌ای، استفتائات جدید، سؤال۵۸ و سايت، روزه، س188و189و190و191.

[<![if !supportFootnotes]>[94]<![endif]>](#_ftnref94). عروة الوثقی، فصل فیما یکره للصائم الثانی؛ عروة الوثقی، فصل فی المفطرات، مسئلۀ۴؛ توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ۱۶۵۷؛ مکارم، پیک احکام، ص۱۳، مسئلۀ۱۳۹۸؛ امام خامنه ای، ادمین [Admin](https://modir.velayat.ir/admin/login.php)، استفتاء استانها.

[<![if !supportFootnotes]>[95]<![endif]>](#_ftnref95). رهبر معظم انقلاب، سايت، روزه، س186و187.

[<![if !supportFootnotes]>[96]<![endif]>](#_ftnref96). رهبر معظم انقلاب،شماره استفتاء : 459304؛ آيت الله مكارم،کد : 9304260155.

[<![if !supportFootnotes]>[97]<![endif]>](#_ftnref97) . شماره استفتاء: 479165 تاریخ استفتاء: 1393/07/08

[<![if !supportFootnotes]>[98]<![endif]>](#_ftnref98). سید محمد حسن بنی هاشمی خمینی ، توضیح المسائل مراجع، ج2، ص 488، م2435.

[<![if !supportFootnotes]>[99]<![endif]>](#_ftnref99). سیدروح‌الله خمینی، ناصر مکارم شیرازی، محمد فاضل لنکرانی، حسین نوری همدانی، سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ج۲، کتاب النکاح، النکاح و آدابه، م۳۵؛ سیدعلی سیستانی، لطف‌الله صافی گلپایگانی، محمدتقی بهجت، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج۲، ص۱۴۹.

[<![if !supportFootnotes]>[100]<![endif]>](#_ftnref100). سیدروح‌الله خمینی، ناصر مکارم شیرازی، محمد فاضل لنکرانی، حسین نوری همدانی، سیدمحمدکاظم طباطبایی، العروة الوثقی، ج۲، کتاب النکاح، النکاح و آدابه، م۳۵؛ محمدتقی بهجت، استفتائات، ج۴، ص۱۶۹، س۵۱۸۱؛ محمد فاضل لنکرانی، جامع المسائل، ج۱، ص۵۵۷، س۲۰۸۰.

[<![if !supportFootnotes]>[101]<![endif]>](#_ftnref101). شماره استفتاء: 500225 تاریخ استفتاء: 1393/10/03

[<![if !supportFootnotes]>[102]<![endif]>](#_ftnref102). سیدعلی خامنه‌ای، استفتائات جدید: [http://www.leader.ir/fa/content/16446](http://www.leader.ir/fa/content/16446) در سایت ادمین استفتائی از رهبری به این صورت پاسخ داده شده است: به طور کلی نگاه به داخل دهان نامحرم جایز نیست ولی آنچه هنگام دیدن، ملازمه با دیدن صورت دارد، اشکالی ندارد. (امام خامنه ای) سایت ادمین، شماره استفتاء: 770146 تاریخ استفتاء: 1396/03/07

[<![if !supportFootnotes]>[103]<![endif]>](#_ftnref103). ناصر مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ج۳، ص۵۱۵، س۱۴۰۹.

[<![if !supportFootnotes]>[104]<![endif]>](#_ftnref104). سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ج۲، کتاب النکاح، النکاح و آدابه، م۳۵.

[<![if !supportFootnotes]>[105]<![endif]>](#_ftnref105) . شماره استفتاء: 461374 تاریخ استفتاء: 1393/04/31



----------

<![endif]>

[<![if !supportFootnotes]>[1]<![endif]>](#_ftnref1). عبدالهادی محمدتقی حکیم، فقه برای غرب‌نشینان، ص۲۷۸، م۴۳۵.

[<![if !supportFootnotes]>[2]<![endif]>](#_ftnref2). ناصر مکارم شیرازی، احکام پزشکی، ص۸۰، س۲۰۳‌.

[<![if !supportFootnotes]>[3]<![endif]>](#_ftnref3). سیدمحمدحسن بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۵۶، م۵۷.

[<![if !supportFootnotes]>[4]<![endif]>](#_ftnref4). سید محمد حسن بنی هاشمی خمینی ،توضیح المسائل مراجع ، ج2، ص491، م2442.

[<![if !supportFootnotes]>[5]<![endif]>](#_ftnref5). السید علی الحسینی السیستانی ،منهاج الصالحين، ج3، ص14، م22.

[<![if !supportFootnotes]>[6]<![endif]>](#_ftnref6). سید علی خامنه ای،اجوبه الاستفتائات، ص287، س1297.

[<![if !supportFootnotes]>[7]<![endif]>](#_ftnref7). سید علی خامنه ای ،اجوبه الاستفتائات، ص287، س1299.

[<![if !supportFootnotes]>[8]<![endif]>](#_ftnref8). السید محمد کاظم الطباطبائی الیزدی ، العروه الوثقي ، ج1، احكام تخلي، ص140، م13.

[<![if !supportFootnotes]>[9]<![endif]>](#_ftnref9). سید محمد حسن بنی هاشمی خمینی ، توضیح المسائل مراجع، ج2، ص491، م2242.

[<![if !supportFootnotes]>[10]<![endif]>](#_ftnref10). حسین وحید خراسانی ،رساله توضیح المسائل، ص472، م2506.

[<![if !supportFootnotes]>[11]<![endif]>](#_ftnref11).سید علی حسینی سیستانی ،رساله توضیح المسائل، ص392، م2401 ـ منهاج الصالحين، ج3، ص14، م22 .

[<![if !supportFootnotes]>[12]<![endif]>](#_ftnref12) . شماره استفتاء: 435847 تاریخ استفتاء: 1393/02/08

[<![if !supportFootnotes]>[13]<![endif]>](#_ftnref13) . شماره استفتاء: 860947 تاریخ استفتاء: 1397/02/01

[<![if !supportFootnotes]>[14]<![endif]>](#_ftnref14). سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ج۱، فصل فی احکام التخلی، با استفاده از م۱؛ سیدمحمدحسن بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۴۸۹، م۲۴۳۶.

[<![if !supportFootnotes]>[15]<![endif]>](#_ftnref15). سیدمحمدحسن بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۴۸۵، م۲۴۳۳.

[<![if !supportFootnotes]>[16]<![endif]>](#_ftnref16). سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ج۱، فصل فی احکام التخلی، با استفاده از مفهوم م۱.

[<![if !supportFootnotes]>[17]<![endif]>](#_ftnref17). سیدروح‌الله خمینی، ترجمۀ تحریر الوسیلة، ج۳، کتاب النکاح، ص۴۳۴، م۲۶.

[<![if !supportFootnotes]>[18]<![endif]>](#_ftnref18). سیدعلی سیستانی، توضیح المسائل جامع، احکام نگاه، م۱. ایشان فرموده‌اند: «... مگر به جاهایی از بدن که معمولاً مردها نمی‌پوشانند.»

[<![if !supportFootnotes]>[19]<![endif]>](#_ftnref19). سیدمحمدحسن بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۴۸۹، م۲۴۳۶.

[<![if !supportFootnotes]>[20]<![endif]>](#_ftnref20) . امام خامنه ای استفتاء خصوصیّ، شماره استفتاء:424031ّ، تاریخ استفتاء: 1392/12/20

[<![if !supportFootnotes]>[21]<![endif]>](#_ftnref21) . توضیح المسائل مراجع مسأله 2205 و سایت رهبری.

[<![if !supportFootnotes]>[22]<![endif]>](#_ftnref22) . توضیح المسائل مراجع مسأله 2206. احکام پزشکی سایت مقام معظم رهبری و سایت آیت الله مکارم: https://www.makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=21#

[<![if !supportFootnotes]>[23]<![endif]>](#_ftnref23) . پورتال امام خمینی ره، استفتائات، [سؤال 9753]‏‏

[<![if !supportFootnotes]>[24]<![endif]>](#_ftnref24) . سایت رهبری، احکام پزشکی

[<![if !supportFootnotes]>[25]<![endif]>](#_ftnref25)- اجوبه الاستفتائات س1262. ملحقات توضیح المسائل آیت الله سیستانی م72. استفتائات آیت الله مکارم ج 3س1452

[<![if !supportFootnotes]>[26]<![endif]>](#_ftnref26) -اجوبه س1265

[<![if !supportFootnotes]>[27]<![endif]>](#_ftnref27) - منهاج الصالحين ج3م384

[<![if !supportFootnotes]>[28]<![endif]>](#_ftnref28)

[<![if !supportFootnotes]>[29]<![endif]>](#_ftnref29) . مقام معظم رهبري:هرمثقال شرعي 6/3گرم است. آیت الله مكارم: هرمثقال شرعي 5/3گرم است. آیت لله سيستاني: هرمثقال شرعي تقريبا456/3گرم است.

[<![if !supportFootnotes]>[30]<![endif]>](#_ftnref30) . استفتاءات جديد (تبريزى)، ج‌2، ص: 418‌

[<![if !supportFootnotes]>[31]<![endif]>](#_ftnref31) . جامع المسائل، آیت الله فاضل سؤال 1947.

[<![if !supportFootnotes]>[32]<![endif]>](#_ftnref32) . سایت رهبری احکام پزشکی

[<![if !supportFootnotes]>[33]<![endif]>](#_ftnref33) . شماره استفتاء: 444490 تاریخ استفتاء: 1393/03/11

[<![if !supportFootnotes]>[34]<![endif]>](#_ftnref34) . شماره استفتاء: 778276 تاریخ استفتاء: 1396/03/25

[<![if !supportFootnotes]>[35]<![endif]>](#_ftnref35) . فقه برای غرب نشینان، م 371

[<![if !supportFootnotes]>[36]<![endif]>](#_ftnref36) . شماره استفتاء: 397152 تاریخ استفتاء: 1392/09/13

[<![if !supportFootnotes]>[37]<![endif]>](#_ftnref37) . سایت معظم له، احکام پزشکی، احکام داروها، س12.

[<![if !supportFootnotes]>[38]<![endif]>](#_ftnref38) . شماره استفتاء: 457774 تاریخ استفتاء: 1393/04/22

[<![if !supportFootnotes]>[39]<![endif]>](#_ftnref39) . شماره استفتاء: 925065 تاریخ استفتاء: 1397/08/28.

[<![if !supportFootnotes]>[40]<![endif]>](#_ftnref40) . فقه برای غرب نشینان، مسئله355.

[<![if !supportFootnotes]>[41]<![endif]>](#_ftnref41) . فقه برای غرب نشینان، مسئله356

[<![if !supportFootnotes]>[42]<![endif]>](#_ftnref42) . احکام پزشکی سایت معظم له، س۱۹۱.

[<![if !supportFootnotes]>[43]<![endif]>](#_ftnref43) . سایت معظم له. https://www.makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=21#

[<![if !supportFootnotes]>[44]<![endif]>](#_ftnref44) . وضعیت: پاسخ داده شده شماره استفتاء: 791299 تاریخ استفتاء: 1396/05/03

[<![if !supportFootnotes]>[45]<![endif]>](#_ftnref45) . شماره استفتاء: 927755 تاریخ استفتاء: 1397/09/08

[<![if !supportFootnotes]>[46]<![endif]>](#_ftnref46) . احكام پزشكي ص 113 سؤال 275 و استفتائات جديد ج1 ص 443 سوال 1456

[<![if !supportFootnotes]>[47]<![endif]>](#_ftnref47) . اتانازی یا یوتانازی (Euthanasia) در زبان یونانی به معنی «مـرگ خوب» است. اتانازی در اصطلاح، شرایطی است که در آن، بیمار بنا به درخواست خودش به صورت طبیعی و آرام بمیرد. این شرایط معمولاً در بیماریهای سخت یا دردناک یا درمانهای طولانیمدت و ناامیدکننده پدید میآید. در فارسی به آن «هومرگ»، «مرگ آسان»، «قتل ترحمی» یا «به مرگی» نیز گفته شدهاست.

[<![if !supportFootnotes]>[48]<![endif]>](#_ftnref48) . سایت رهبری، احکام پزشکی، س7.

[<![if !supportFootnotes]>[49]<![endif]>](#_ftnref49)-مقام معظم رهبری و آیت الله سیتانی و آیت الله مکارم استفتا خصوصی.

[<![if !supportFootnotes]>[50]<![endif]>](#_ftnref50)- شماره استفتاء: 819088 تاریخ استفتاء: 1396/08/23

[<![if !supportFootnotes]>[51]<![endif]>](#_ftnref51) . شماره استفتاء: 903403 تاریخ استفتاء: 1397/06/03

[<![if !supportFootnotes]>[52]<![endif]>](#_ftnref52) . فقه برای غرب نشینان، م363.

[<![if !supportFootnotes]>[53]<![endif]>](#_ftnref53) . شماره استفتاء: 930625 تاریخ استفتاء: 1397/09/18