معناشناسی خلق عظیم پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم از منظر قرآن برو به برنامه

پیام

لزوم تمسک به الگوی اخلاقی پیامبر صلی الله علیه و آله

سؤالات اساسی و چالش‌های فکری مخاطب

خلق عظیم که خداوند در تعریف پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرموده یعنی چه؟ این تعریف خداوند که خود عظیم العظماء است از پیامبرش برای چیست؟

امروزه با وجود گرفتاری‌های زیاد چطور می‌شود خلق خوب در خانه و جامعه داشت؟

خیلی از افراد وقتی از انسان اخلاق خوب می‌بینند از آدم سوء استفاده می‌کنند آیا باید با همه خوش خلق بود؟

تبیین موضوع و پیام محوری

مقام معظم رهبری ادام الله ظلّه :

من سه نکته را در مورد رسول اکرم و خصال پیغمبر انتخاب کرده‌ام که این سه نقطه را مثل اینکه سه ستاره از این کهکشان نور را انسان انتخاب بکند، ما مردم ایران بیاییم و در جمهوری اسلامی به این سه نقطه تکیه کنیم و اهمّیّت بدهیم و دنبال بکنیم این سه نقطه را. این سه نقطه عبارت است از صبر، عدل، اخلاق. ... قریب به بیست جا خطاب به پیغمبر، امر به صبر شده: «فَاصبِر لِحُکمِ رَبِّک» .... صبر یعنی پایداری. ما امروز بیش از همه چیز احتیاج داریم به پایداری. ...

دوّم، عدل و عدالت. یکی از مهم‌ترین و شاید بشود گفت مهم‌ترین هدف میانیِ بعثت پیغمبران، عدالت است. لَقَد اَرسَلنا رُسُلَنا بِالبَیِّنٰتِ وَ اَنزَلنا مَعَهُمُ الکـِتٰبَ وَ المیزانَ لِیَقومَ النّاسُ بِالقِسط؛ ...

سرانجام مسئله‌ی اخلاق؛ پیروی از پیغمبر در اخلاق که خدای متعال فرمود: «وَ اِنَّکَ لَعَلیٰ خُلُقٍ عَظیم»؛ ... اخلاق اسلامی [داشته باشیم]: تواضع داشته باشیم، گذشت داشته باشیم ــ اینها اخلاق اسلامی است ــ سهل‌گیری در مسائل شخصی داشته باشیم.... احسان، پرهیز از دروغ، پرهیز از تهمت، پرهیز از سوءظنّ به مؤمن، گذشت از مؤمنین. (۱۴۰۰.۰۸.۰۲)

مستندات

«وَ إِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظیمٍ» (القلم: 4)

«لَقَدْ كانَ لَكُمْ فی‏ رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» (الأحزاب: 21)

«فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ» (آل‏عمران: 159)

«وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً» (البقرة: 83)

عَنْ أَبِی‌الْجَارُودِ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ علیه السلام فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ >إِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظِیمٍ< قَالَ هُوَ الْإِسْلَامُ. وَ رُوِیَ أَنَّ الْخُلْقَ الْعَظِیمَ الدِّینُ الْعَظِیم‏. وَ یَعْضُدُهُ مَا رُوِیَ عَنْهُ صلی الله علیه و آله و سلم أَنَّهُ قَالَ: إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَكَارِمَ الْأَخْلَاقِ. وَ قَالَ صلی الله علیه و آله و سلم أَدَّبَنِی رَبِّی فَأَحْسَنَ تَأْدِیبِی. (بحار الأنوار، ج‏68، ص 382)

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم : إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَیُدْرِكُ بِحُسْنِ خُلُقِهِ دَرَجَةَ قَائِمِ اللَّیْلِ وَ صَائِمِ النَّهَارِ.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم : مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ أَثْقَلَ فِی الْمِیزَانِ مِنْ خُلُقٍ حَسَنٍ.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم : عَلَیْكُمْ بِحُسْنِ الْخُلُقِ فَإِنَّ حُسْنَ الْخُلُقِ فِی الْجَنَّةِ لَا مَحَالَةَ وَ إِیَّاكُمْ وَ سُوءَ الْخُلُقِ فَإِنَّ سُوءَ الْخُلُقِ فِی النَّارِ لَا مَحَالَةَ. (بحارالأنوار، ج 68، ص 383)

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم : «أَحَبُّكُمْ إِلَى اللَّهِ أَحَاسِنُكُمْ أَخْلَاقاً الْمُوَطَّئُونَ أَكْنَافاً الَّذِینَ یَأْلَفُونَ وَ یُؤْلَفُونَ وَ أَبْغَضُكُمْ إِلَى اللَّهِ الْمَشَّاءُونَ بِالنَّمِیمَةِ الْمُفَرِّقُونَ بَیْنَ الْإِخْوَانِ الْمُلْتَمِسُونَ لِلْبِرَاءِ الْعَثَرَاتِ» (بحارالأنوار، ج 68، ص 383)

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ >رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً< قَالَ رِضْوَانُ اللَّهِ وَ الْجَنَّةُ فِی الْآخِرَةِ وَ السَّعَةُ فِی الرِّزْقِ وَ الْمَعَاشِ وَ حُسْنُ الْخُلُقِ فِی الدُّنْیَا. (معانی‌الأخبار، ص 175)

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم : «یَا بَنِی‌عَبْدِالْمُطَّلِبِ إِنَّكُمْ لَنْ‌تَسَعُوا النَّاسَ بِأَمْوَالِكُمْ فَالْقَوْهُمْ بِطَلَاقَةِ الْوَجْهِ وَ حُسْنِ الْبِشْرِ..» (الکافی، ج2، ص 103)

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم : «أَفْضَلُ النَّاسِ إِیمَاناً أَحْسَنُهُمْ خُلُقاً.» (أمالی صدوق، ص 21)

وَ قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ علیه السلام لِنَوْفٍ یَا نَوْفُ صِلْ رَحِمَكَ یزید [یَزِدِ] اللَّهُ فِی عُمُرِكَ وَ حَسِّنْ خُلُقَكَ یُخَفِّفِ اللَّهُ حِسَابَكَ.» (أمالی صدوق، ص 210)

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم : «أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِأَشْبَهِكُمْ بِی قَالُوا بَلَى یَا رَسُولَ اللَّهِ‏ قَالَ أَحْسَنُكُمْ خُلُقاً وَ أَلْیَنُكُمْ كَنَفاً وَ أَبَرُّكُمْ بِقَرَابَتِهِ وَ أَشَدُّكُمْ حُبّاً لِإِخْوَانِهِ فِی دِینِهِ وَ أَصْبَرُكُمْ عَلَى الْحَقِّ وَ أَكْظَمُكُمْ لِلْغَیْظِ وَ أَحْسَنُكُمْ عَفْواً وَ أَشَدُّكُمْ مِنْ نَفْسِهِ إِنْصَافاً فِی الرِّضَا وَ الْغَضَبِ. (الكافی، ج‏2، ص 241)

امیرالمؤمنین علیه السلام : أَكْمَلُكُمْ إِیمَاناً أَحْسَنُكُمْ خُلُقاً. (عیون أخبارالرضا علیه السلام ، ج‏2، ص 38)

منابع مطالعاتی برای مخاطب

1. خلق عظیم نبوی در پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم از نگاه قرآن و نهج البلاغه، حسین کریمشاهی بیدگلی، نشر لاهوتیان.

2.خلق عظیم پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم ؛ جلوه‌های رحمانی در رسول رحمت، علی احمدی‌خواه (کوه نانی)، کتاب جمکران.

برو به بالا